ستاد مبارزه با چرندیات (۶۲)

برترین ها: «ستاد مبارزه با چرندیات» عنوانِ یک جریان بود که با صفحه ای در فیسبوک شروع به کار کرد و بسیار قوی و حساب شده به جنگ دروغ های اینترنتی و شایعاتی که به عنوان واقعیت به خورد مردم داده می‌شد، رفت.

در این سری مطالب سعی داریم به کمک داده های این صفحه و سایت های مرتبط، به بررسی دروغ ها و شایعات مشهوری که در هر از چند گاهی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به راه می افتند بپردازیم و با مستندات آن ها را برای شما تحلیل کنیم تا شاید قدم کوچکی در مسیر آگاه سازی مخاطبان عزیز باشد و باعث شود مِن بعد هر چیزی را که در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی دیدیم، سریع باور نکنیم. جدا از این گونه موارد، سعی در معرفی تکنیک های مبارزه با شایعات و مغالطه ها را در این سری مطالب داریم. با ما همراه باشید.

******

سوژه اول؛ خالی بودن تابوت تشییع شده آیت الله رفسنجانی

با وجود متفاوت بودن تابوتهای زمان نماز و تشییع، هیچ کدام خالی نبودند بلکه از هر کدام در بخشی از برنامه استفاده شد

متن شایعه

" یک سایت خبری با انتشار چند تصویر، تشکیکی را درباره تابوت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مطرح کرد.
بررسی تصاویر نماز بر پیکر آیت‌الله و بعد از آن در تشییع و در نهایت ورود تابوت به ضریح امام خمینی جزئیات جالب توجهی را فاش می‌کند.
تابوتی که در مقابل رهبر انقلاب در مراسم نماز حاضر بوده، بلافاصله بعد از نماز به حرم مطهر امام خمینی رفته و در نهایت به ضریح وارد شده است اما تابوتی که روی خودرو حمل می‌شده، آن تابوت نبوده است و احتمالا پیکر آیت‌الله بعد از مراسم نماز مستقیما به حرم امام خمینی منتقل شده و تابوتی که در مراسم تشییع پیکر بوده خالی بوده است..»
"

پاسخ شایعه

تابوت زمان نماز و تابوتی که تشییع شد یکی نبودند، اما هیچ کدام هم خالی نبودند. برادر آن مرحوم در یک برنامه تلوزیونی توضیح داد با توجه به تجربه مراسم تشییع امام خمینی (ره) و حفاظت از پیکر، تدبیر استفاده از دو تابوت انجام شد .

تابوت اول که ارتفاع و وزن کمتری داشت و قابل‌حمل بود برای زمان نماز تعیین شد و تابوت دوم که سنگین‌تر و دارای ارتفاع بلندتر بود در تشییع استفاده گردید تا اتفاقی برای پیکر نیفتد.


سوژه دوم؛ تنها عکس موجود از امیرکبیر

عکسی از امیرکبیر به جا نمانده و فناوری عکس موجود در دوران وی به ایران نیامده بود.

متن شایعه

" تنها عکس موجود از امیرکبیر که توسط عکاس آلمانی شکار شده! "

پاسخ شایعه

عکسی از امیرکبیر باقی نمانده و این عکس از مجموعه عکسهای مهندس و عکاس آلمانی ، "ارنست هولستر" است. عکسهای "هولستر" از مناطق جنوبی و میانی ایران بود، اما امیرکبیر ساکن تهران بوده است. برای هویت صاحب عکس احتمالاتی مانند "میرزا تقی خان عماد الملک" و "میرزا تقی خان ضیاء الملک" مطرح شده است.

عکس بصورت نگاتیوی گرفته شده، اما در زمان امیرکبیر این تکنولوژی به ایران نیامده بود و عکسها به ۲ صورت «تاکروتایپ» و «داگرتایپ» بودند. تنها چند نقاشی از امیرکبیر باقی مانده که مطرح ترین آنها اثر "محمد ابراهیم نقاش باشی" است.

لباس کوتاه برای بزرگان از اواخر قاجار باب شد و در دوران امیرکبیر فردی در جایگاه صدر اعظم، قطعا دارای لباس بلند بوده است.

سوژه سوم؛ این اسفند در زندگی شما تکرار نخواهد شد

اطلاعات شایعه غلط است و برای وجود ماهی با ۴ بار تکرار ایام هفته، باید آن ماه ۲۸ روزه باشد.

متن شایعه

" این اسفند در زندگی شما تکرار نخواهد شد برای اینکه اسفند امسال ۴تا شنبه ،۴تا یکشنبه ،۴تا دوشنبه ،۴تا سه شنبه ،۴تا چارشنبه،۴تا پنجشنبه و ۴تا جمعه داره که این اتفاق هر ۸۲۳سال یکبار اتفاق میفته.این اتفاق به کیف پول معروفه پس این متنو برای حداقل ۵نفر یا ۵گروه بفرست تا در عرض ۴روز پول بیاد دستت .این متن بر اساس افسانه فنگ شو هست که در عرض ۱۱دقیقه پس از خوندن باید فرستاده بشه. قابل توجه دوستانی که کنجکاون میتونن توی اینترنت سرچ کنن "

پاسخ شایعه

این شایعه که نسخه بین المللی آن در مورد ماه "فوریه" است، چند سالیست در ایام مختلف بازنشر می شود و اطلاعات آن کاملا غلط است. برای اینکه روزهای هفته در ماه فقط ۴ بار تکرار شوند، نیاز به ماهی داریم که ۲۸ روزه باشد. اما اسفند در حالت عادی ۲۹ روز و هر ۴ سال یکبار که سال کبیسه داریم، ۳۰ روزه است!

پس در اسفند هر سال حداقل یکی از روزهای هفته ۵ بار تکرار می شود. سال ۹۵ کبیسه و دارای اسفند ۳۰ روزه است ، پس دو روز یعنی یکشنبه و دوشنبه در آن ۵ بار تکرار می شوند. شایعه در حالی ادعا کرده این متن مربوط به افسانه فنگ شویی است که در دوران باستان شبکه های اجتماعی وجود نداشته تا دریافت کننده متن در عرض ۱۱ دقیقه آن را به ۵ نفر ارسال کند.

صرف نظر از خرافات بودن متن، نکته جالب دیگر اینکه نویسنده اطلاع نداشته که نام ماه ایرانی اسفند در افسانه چین باستان نیامده است!

سوژه چهارم؛ واژه الو در مکالمات تلفنی، یادبود نام همسر گراهام بل

نامهای منتسب به همسر گراهام بل صحت ندارند و "الو" یک حرف ندای فرانسوی برای آغاز تماس تلفنی است.

متن شایعه

" [1] اغلب ما زمانی كه تلفن رو برمی داریم بیدرنگ از واژه "الو" استفاده می كنیم ؟! اما این كلمه به چه معنیه؟
و البته بیشتر ما در كتاب زبان دبیرستان خوندیم كه واژه " الو " (allo) از واژه انگلیسی hello اقتباس شده!!!! اما به نظر شما دوستان ما در بلاد كفر اول كلام رو با سلام شروع میكردند؟
جالبه بدونیم كه Margaret Hello همسر گراهامبل بوده كه اولین مكالمه گراهامبل با ایشون انجام شده ، جالب تر اینكه واژه hello خیلی زود به allo تغییر شكل می ده و ما همیشه اسم خانم Margaret Hello رو در مكالمات تلفنی به زبان خود جاری می كنیم.

[2] تلفن را الکساندر گراهام بل اختراع کرد
اولین خط تلفن را به خانه معشوقه اش "آلساندرا لولیتا اوسوالدو "
وصل کرد. در هر تماس او را با نام کاملش میخواند.
گراهام بل مدتی بعد نام معشوقه اش را کوتاه کرد
"آله لول اس"!
و دفعات دیگر نیز کوتاهتر: الو.
از آن پس بل با گفتن "الو" تلفن جواب میداد.
بل به چند نقطه شهر خط تلفن کشید و انسان ها مانند بل موقع زنگ زدن تلفن "الو" می‌گفتند.
امروزه از هر نقطه دنیا صدای "الو" شنیده می‌شود اما بیشتر افراد ماجرای الو را یا نمی‌دانند و یا اصلاً کنجکاوی هم نمی‌کنند. "

پاسخ شایعه

متن اول یک شایعه بین المللی است و خاستگاه شایعه دوم ، سایتها و صفحات کشور ترکیه می باشد.

تنها همسر گراهام بل "Mabel Gardiner Hubbard" نام داشت که از پنج سالگی کاملا ناشنوا بود. پس او نمی توانسته تماس تلفنی داشته باشد تا در آن مورد خطاب قرار بگیرد. نام او پس از ازدواج به "Mabel Gardiner Bell" تغییر کرد و نام قبل و بعد از ازدواجش به هیچ یک از نداهای پاسخ به تلفن در جهان شباهتی ندارد.

گراهام بل برای آغاز مکالمه تلفنی واژه "Ahoy" را پیشنهاد داد که نوعی سلام دریانوردی بود، اما ادیسون استفاده از "Hello" را در جوامع انگلیسی زبان مرسوم کرد.

واژه "الو" چنانچه در لغتنامه دهخدا آمده ، یک صوت فرانسوی جهت آغاز مکالمه تلفنی است که به زبان فارسی وارد شده است. حرف ندای "Allô" در فرانسوی هم ردیف "Hello" در انگلیسی شناخته می شود.

بسیاری از دانشجویان ایرانی، خصوصا در دوران قاجار در فرانسه تحصیل کردند و در بازگشت زمینه ساز ورود واژگان فرانسوی به فارسی شدند.