زایمان طبیعی یا سزارین؟

برترین‌ها: اگر شما هم گیج شده اید و نمی‌دانید کدام روش زایمان را انتخاب کنید این مطلب راهنمای شماست تا با عوارض و مزایای هر کدام از این دو روش آشنا شوید و با چشم باز انتخاب کنید.

ایران از نظر آمار سزارین در جهان رتبه دوم را دارد. این خبری است که در هفته‌های اخیر اعلام شد و نگرانی‌ها درباره شیوع بیش از حد سزارین در میان زنان ایرانی را برانگیخت، ولی کم نیستند خانم‌هایی که از عوارض زایمان طبیعی رنج می‌برند و از اینکه سزارین را به جای روش طبیعی انتخاب نکرده اند، پشیمانند.

اینکه بالاخره زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین، بهانه‌ای شد تا با دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان و همچنین ناهید خداکرمی، رئیس انجمن مامایی ایران صحبت کنیم تا به همشهری تندرستی بگویند هر یک از این روش‌ها چه عوارضی به دنبال دارند تا خانم‌های بارداری که این گزارش را مطالعه می‌کنند، با مقایسه دو دسته عوارض، تصمیم بگیرند به چه روشی زایمان کنند.

زایمان طبیعی

عوارض کوتاه مدت

۱. انقباض‌های رحم در حین زایمان مادر

۲. نامرتب شدن ضربان جنین

۳. تحت فشار قرار گرفتن بند ناف نوزاد در طول زایمان: در این حالت ممکن است مادر در حین زایمان دچار خونریزی شود.

۴. خونریزی: تا حد ۵۰۰ سی سی طبیعی است. اگر میزان خونریزی زیاد باشد و مادر دیر به پزشک مراجعه کند، احتمال اینکه جانش را از دست بدهد وجود دارد.

۵. تغییر فرم دستگاه تناسلی: افتادگی مثانه یا پارگی قسمت انتهایی واژن، عمدتا در خانم‌هایی که زایمان‌های متعدد داشته اند یا جنین درشت دارند دیده می‌شود.

۶. عفونت

۷. فشار خون بالا

۸. درد شدید: یکی از روش‌های کنترل درد، تزریق داروی مسکن داخل عضله است. روش دوم استفاده از گاز‌های تنفسی است و درد زایمان مادر با تنفس این گاز تا حدودی کاهش پیدا می‌کند. روش سوم، ایجاد بی حسی از طریق اپیدورال در ناحیه کمر است. داروی بی حسی با استفاده از سوزن باریکی از میان ستون فقرات مادر به داخل فضای اپیدورال تزریق شده و زائو دچار بیهوشی موضعی در ناحیه کمر می‌شود که این خود عوارضی را در پی دارد.

۹. تولد دیررس نوزاد در نتیجه تزریق داروی بی حسی: تزریق داروی بی حسی در فضای اپیدورال، زایمان را به تاخیر می‌انداز. یعنی اگر قرار است نوزاد در طول ۶ ساعت به دنیا بیاید، این زمان به ۸ ساعت تغییر پیدا می‌کند.

. ناتوانی مادر در زور زدن: تزریق داروی بی حسی باعث می‌شود تا مادر توان لازم برای زور زدن را نداشته باشد و پزشکان از فورسپس برای خارج کردن نوزاد استفاده کنند.

۱۱. استرس زیاد: تولد به موقع نوزاد و جلوگیری از آسیب‌های بعدی به بچه و مادر

عوارض بلندمدت

۱. خونریزی‌های دیررس: یعنی ممکن است بعد از زایمان مقداری از جفت درون بدن باقی مانده و مادر بعد از چند روز دچار خونریزی شده و عفونت کند.

۲. افتادگی، شل شدگی و باز شدن واژن: خانم‌ها بیشترین شکایت را از این مورد دارند.

۳. عدم کنترل ادرار و مدفوع: عدم کنترل ادرار شایع‌تر است. عدم کنترل مفدوع در مادرانی دیده می‌شود که ماهیچه‌های اسفنکتر مقعدشان در موقع زایمان آسیب دیده باشد.

عوارض برای نوزاد

۱. مرگ جنین در داخل رحم: اگر نوزاد به موقع متولد نشود، یا صدای قلب جنین افت کند و به کمتر از ۱۲۰ ضربه در دقیقه برسد و پزشک معالج این احتمال را بدهد که بچه تا ۱۰، ۱۵ دقیقه آینده به دنیا نخواهد آمد، در این صورت جنین داخل رحم مادر جانش را از دست می‌دهد.

۲. خونریزی و شکستگی جمجمه نوزاد: وقتی خروج جنین با مشکل مواجه شود، پزشکان با استفاده از یک وسیله فیزیکی به نام فورسپس یا دستگاه مکش، نوزاد را از شکم خارج می‌کنند. از این وسیله نباید افراد غیرمتخصص استفاده کنند چرا که بعضا باعث به وجود آمدن آسیب‌هایی به مغز و جمجمه بچه و همچنین پاره شدن مجرای تناسلی مادر می‌شود.

مزایا

۱. جمع شدن سریع رحم

۲. سرپا شدن: اگر مادر بعد از زایمان طبیعی در قسمت انتهایی واژنش برش نداشته باشد، یکی دو ساعت بعد می‌تواند بنشیند. در صورتی که برش داشته باشد، با استفاده از مسکّن در کمتر از شش ساعت می‌تواند سرپا شود، اما نمی‌تواند فعالیت‌های روزمره اش را داشته باشد.

۳. ارتباط بهتر نوزاد با مادر: در زایمان طبیعی، چون نوزاد بلافاصله در آغوش مادر قرار می‌گیرد، نوزاد از اولین شیر مادر که به نوعی واکسن هم هست، تغذیه کرده و تکامل بهتری پیدا می‌کند. علاوه بر این‌ها مادر هر چه زودتر نوزادش را در آغوشش بگیرد، خونریزی پس از زایمانش کمتر خواهد بود.

سزارین

نوعی عمل جراحی است که در آن با برش دادن بخشی از پوست شکم، رحم باز شده و بعد از اینکه مادر تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد یا از ناحیه کمر بی حس می‌شود، جنینش به دنیا می‌آید.

عوارض کوتاه مدت

۱. میزان خونریزی: هزار و حتی دوهزار سی سی. در خانم‌هایی که دوقلو یا چند قلو باردار بوده اند، خونریزی بیشتر اتفاق می‌افتد. برای این خانم‌ها همیشه باید خون آماده در اتاق عمل وجود داشته باشد.

۲. عفونت: در سزارین نسبت به زایمان طبیعی به دلیل وجود محل برش از درصد بالاتری برخوردار است.

۳. بیهوشی: ممکن است مادر نسبت به دارو‌های بیهوشی از خود حساسیت نشان دهد. مشکلات ریوی و تنفسی پیدا کند. حتی احتمال دارد دچار سردرد‌های شدید هم بشود.

۴. فشار خون بالا

۵. چسبندگی داخل رحمی: در سزارین بعدی، وقتی پزشک زائو را تحت عمل جراحی قرار می‌دهد، جنین خارج می‌شود، اما جفت نه؛ چرا که جفت داخل عضلات رحم فرو رفته است. به همین علت پزشک مجبور می‌شود رحم را برای جلوگیری از مرگ مادر از شکم خارج کند.

۶. صدمه به احشای داخل شکم مادر در هنگام سزارین

۷. تشکیل لخته در عروق پاها: این لخته همراه با قرمزی و تورم است و عوارض ریوی ایجاد می‌کند. اگر این لخته درمان نشود، وارد جریان خون شده و آمبولی ریه می‌دهد. در نتیجه آمبولی ریه هم بیمار دچار تنگی نفس می‌شود و در خانم‌ها بسیار کشنده است. این لخته در خانم‌های چاق، کسانی که زایمان سزارین زیادی داشته یا زیاد استراحت کرده اند، دیده می‌شود.

۸. ارتباط نوزاد و مادرک عدم موفقیت کافی در شیردهی و گرفتن سینه مادر توسط نوزاد

عوارض بلند مدت

۱. دیر‌تر جمع شدن رحم: در سزارین بیشتر است و علل مختلفی دارد. استفاده از دارو‌های بیهوشی، داشتن فیبروم‌های رحمی، خانم‌هایی که جنین درشت داشته یا دوقلو یا چند قلو باردار بوده و سزارین کرده اند.

۲. عفونت محل سزارین: در کسانی که کیشه آبشان پاره شده است یا درگیر ترشحات عفونت شده اند و علائمی مثل تب، قرمزی، تورم و خروج ترشحات چرکی از محل برش دارند. با این عوارض مادر نیاز مجدد به بستری شدن دارد.

۳. ضایعات پستانی:، چون ترشح شیر در مادرانی که سزارین کرده اند، دیرتر اتفاق می‌افتد، بنابراین ضایعات پستانی همچون زخم شدن نوک پستان‌ها یا التهاب پستان‌ها در آن‌ها بیشتر دیده می‌شود.

۴. افسردگی

۵. ناباروری ثانویه

عوارض برای نوزاد

۱. عواقب کوتاه مدت: کم وزنی، نیاز بیشتر به مراقبت‌های ویژه، عدم تکامل دستگاه گوارش، زردی و اختلال تنفسی

۲. عوارض درازمدت: بیشتر به آسم، دیابت و چاقی مبتلا می‌شوند و خود چاقی زمینه ساز بروز بیماری‌های قلبی - عروقی و انواع سرطان‌ها خواهد بود.

مزایا

۱. میزان درد زایمان برای سزارین: در زایمان طبیعی درد پیش از زایمان و پس از آن دیده می‌شود، اما درد سزارین عمدتا پس از زایمان در محل برش حس می‌شود و به کمک مسکن‌های تزریقی و خوراکی می‌توان آن را رفع کرد.

۲. میزان استرس: کم