تبخیر ۱۳۱میلیارد دلار از ارزش بورس

دنیای اقتصاد : معاملات بازار سهام در آخرین روز کاری در مدار منفی پیگیری شد و شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در معاملات روز گذشته ۵۲ هزار و ۹۰۲ واحد (معادل ۱/ ۳ درصد) ریزش کرد.

به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه اکنون جریان معاملات بورس و فرابورس از روند منطقی خارج شده است و پیش‌بینی سمت و سوی بازار با توجه به دخالت‌های سیاست‌گذار و هیجان سرمایه‌گذار تا حدودی دشوار خواهد بود.

ارزش بازار مجموع بورس و فرابورس در ۱۹ مرداد در رقم ۹ میلیون و ۱۷۷ هزار میلیارد تومان قرار داشت، اکنون نیز این رقم با کاهش حدود ۲ هزار میلیارد تومان به رقم ۷میلیون و ۲۲۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. محاسبه ارزش دلاری بازار سهام نیز نشان می‌دهد از ۸/ ۴۲۶ میلیارد دلار در ۱۹ مرداد ماه، اکنون با ۱۳۱ میلیارد و ۷۷۶ میلیون دلار کاهش به رقمی معادل ۲۹۵ میلیارد دلار رسیده‌ایم.

به هر حال با توجه به اینکه خروج سرمایه در بازار منفی موضوعی اجتناب‌ناپذیر است، بنابراین مجموع پول خروجی از گردونه معاملات سهام در بورس و فرابورس از ۲۰ مرداد ماه تا پایان معاملات روز گذشته رقمی بالغ بر ۱۵ هزار میلیارد تومان محاسبه می‌شود. از بورس تهران ۱۲ هزار و ۹۴۰ میلیارد تومان و از فرابورس ایران نیز ۲ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان از معاملات سهام خارج شده است. نگاهی به وضعیت صنایع بازار نیز نشان می‌دهد بیشترین خروج پول حقیقی از صنعت چند‌رشته‌ای با ۳ هزار میلیارد تومان، محصولات شیمیایی با ۵/ ۲ هزار میلیارد تومان، بانک‌ها با ۵/ ۱ هزار میلیارد تومان و مواد دارویی با ۳/ ۱ هزار میلیارد تومان صورت گرفته است.

از طرفی بیشترین ورود پول حقیقی نیز در صنعت سیمان با ۸۹۸ میلیارد تومان،‌ فلزات اساسی ۳۴۸ میلیارد تومان، حمل و نقل با ۱۹۸ میلیارد تومان و سایر معادن با ۲۵ میلیارد تومان تحقق یافته است. در این میان روز گذشته علی صحرایی مدیرعامل شرکت بورس تهران با حقوقی‌های بازار سرمایه جلسه‌ای با محوریت بررسی چگونگی حمایت از معاملات برگزار کرد.

با این حال زمان بازگشت بازار به روند متعادل همچنان در ابهام قرار دارد. مشکلات سهامداران به اینها محدود نمی‌شود؛ به‌عنوان مثال کارگزاری فارابی این روز‌ها بر مشکلات سهامداران افزوده است. به‌طوری که مشتریان این کارگزاری از شیوه مدیریت سردرگم شده‌اند و پاسخ درستی هم تا‌کنون دریافت نکرده‌اند.

سفارش‌های خرید صندوق ETF دارا دوم (پالایشی یکم) در این کارگزاری به ثبت ‌می‌رسد اما بعد از چند روز سفارش به‌طور خودکار لغو می‌شود و پول به حساب سهامداران باز‌می‌گردد. تداوم این روند از سوی شرکت کارگزاری فارابی موجب می‌شود سرمایه‌گذاران بیشتر به فضای مبهم معاملاتی وارد شوند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد مشتریان سایر کارگزاری‌ها با چنین مشکلی مواجه نیستند، بنابراین در صورتی که کارگزاری فارابی توانایی شفاف‌سازی و رفع مشکلات موجود را ندارد باید به‌صورت رسمی به جامعه سهامداری اعلام کند.

پیش‌بینی آینده بورس

فردین آقا بزرگی کارشناس بازار سرمایه به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: میزان بازدهی بازار سهام تا ۲۹۰ درصد در چهار ماه ابتدایی سال ۱۳۹۹ رسید. بنابراین در پی چنین رکورد‌هایی اصلاح قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر است.

به گفته او در حال حاضر فعالان بازار سرمایه در برهه اصلاح قیمتی قرار دارند. این اصلاح به‌طور کلی مناسب ارزیابی می‌شود چرا که از خروج نقدینگی در بلند‌مدت از بازار سرمایه جلوگیری خواهد کرد و با کاهش قیمت سهام در واقع رغبت بیشتری برای خریداران بالقوه ایجاد می‌شود. به اعتقاد او اغلب صاحب‌نظران بازار سرمایه مدت‌ها در انتظار چنین اصلاحی بودند چرا که این افراد تردیدی در اصلاح نداشتند و فقط زمان اصلاح تا حدودی در ابهام قرار داشت.

این تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است اکنون بازار به‌طور خودکار در حال اصلاح است. حتی بارها پیشنهاد داده شد که نیازی به تهییج سهامداران اعم از حقیقی یا حقوقی برای نگهداری، حفظ و حراست از بازار نیست. اکنون بازار با اصلاح قیمت یقینا خود را کنترل خواهد کرد. آقابزرگی تصریح کرد: در سه تا چهار ماه ابتدایی سال جاری مسوولان سازمان بورس هم چنین ذهنیتی داشتند که چه عواملی باعث می‌شود، در حالی که اقتصاد رشد بسیار ملایمی دارد بورس با جهش همراه شود.

در آینده به دلیل تبعیت و تسری ذهنیت اصلاح در سطح عمومی قیمت‌ها به‌طور خودکار روندی در بازار ایجاد می‌شود. در این روند دوره اصلاح اگر در مسیر حرکتی خود با موانعی به‌صورت‌ ارشادی و ‌کنترل شده مواجه شود یقینا محدودیت‌های ایجاد‌شده دوره اصلاح را طولانی‌تر خواهد کرد.

سریع‌ترین حالت ممکن نیز ‌این گونه است که بازار در یک دوره کوتاه برای رسیدن به تعادل، به حال خود واگذار شود. او افزود:‌ در چنین حالتی ممکن است ظاهر بازار خوشایند و پسندیده سهامداران نباشد اما در مقابل ۲۹۰ درصد بازدهی، اگر ۳۰ تا ۵۰ درصد افت در سطح عمومی قیمت و شاخص داشته باشیم، این اتفاق غیرمتوازن با وضعیت اقتصادی کشور نخواهد بود.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه در صورت ثبات شرایط فعلی شاخص کل بورس تهران از رقم یک میلیون و ۴۰۰ تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی عقب‌تر نخواهد رفت. این ارقام، ارقام حداقلی هستند که در چنین نقاطی عرضه و تقاضا به تعادل می‌رسند. در این شرایط انگیزه برای ورود به بازار سرمایه مجددا ایجاد خواهد شد. بر این اساس، تجربه یک ماه اخیر نشان می‌دهد اغلب افرادی که تحت تاثیر کنفرانس‌ها و اخبار‌های متفاوت بورسی وارد این بازار شدند احتمالا در گروه متضرر‌ترین افراد حاضر در بازار سرمایه هستند. این کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که چنین تجربه‌ای باعث می‌شود مقطع بعدی بازار همزمان با گذر از اصلاح شاخص، سرمایه‌گذاران بی‌محابا، بدون برنامه، آگاهی و تجربه سرمایه‌های خود را به خصوص سرمایه‌‌ای که از محل فروش دارایی و... تهیه شده است وارد بورس نکنند.

آقابزرگی درخصوص زمان بازگشت بازار به روند متعادل نیز گفت: در صورتی که موانع روی اصلاح قیمت اعم از مدیریت‌های کنترل شده ایجاد شود یقینا دوره اصلاح طولانی‌تر خواهد شد.

اما در صورت عدم ایجاد موانع تا رسیدن شاخص به رقم یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد اختلاف چندانی نداریم. طی هفته آتی جو معاملات همانند روز‌های سه‌شنبه و چهارشنبه نیست. ذات بازار نوسان سینوسی دارد اما روند عمومی از ابتدا تا پایان هفته آینده احتمالا کاهشی است. اگر مقاومت خاصی صورت نگیرد بعد سه هفته تا یک ماه آینده تعادل نسبی داریم و بعد از آن شرایط باثبات و رشد ملایم را تجربه خواهیم کرد.

سوداگری حقوقی‌ در بورس

بهروز شهدایی کارشناس بازار سرمایه با تحلیل شرایط فعلی بازار سرمایه به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: روند بورس طبیعی نیست و از طرف حقوقی‌ها سوداگری جدی در حال انجام است. به گفته او عموم حقوقی‌ها برای مدتی خود را پشت عرضه سهام عدالت مخفی کردند. در حال حاضر سهامدار عمده اساسا به دنبال جست‌وجوی منافع عمده در بازار نیست و فقط در مسیر شناسایی سود حرکت می‌کند.

عمدتا مدیران دو سال بیشتر در سمت خود قرار ندارند، در این مدت هم به دنبال کسب سود و جلب رضایت سهامدار عمده در مجامع هستند.

این تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است، تدابیر فعلی در راستای حمایت از بازار سرمایه راه به جایی نخواهد برد. اکنون بازار سرمایه از جایگاه واقعی خود فاصله گرفته و به محلی برای سوداگری برخی افراد تبدیل شده است.

او افزود: اکنون حقوقی‌ها نوسان‌گیر‌های اصلی بازار هستند. چند روز گذشته بازار سبز در حالی بازگشایی شد که طی ۵ دقیقه ابتدای شروع معاملات، کلیت نماد‌‌ها قرمز شدند. انفعال سازمان بورس هم با توجه به اینکه به کلیت معاملات دسترسی کاملی دارد در این زمینه جای بحث خواهد داشت.

این کارشناس بازار سرمایه درباره زمان بازگشت شاخص به روند تعادل نیز گفت:‌ بازار سرمایه یک عقل جمعی است. همان‌طور که شاخص کل بدون اراده دولت و حقوقی‌ها، بر اساس پول هوشمند شروع به رشد کرد، اکنون با ایجاد شرایط مناسب به روند تعادلی بازمی‌گردد.

به اعتقاد شهدایی عرضه‌‌‌های آبشاری حقوقی‌ها، عدم حمایت این دست سرمایه‌گذاران از بازار، عرضه سهام عدالت و صندوق‌های درآمد ثابت، سیاست‌گذاری‌های خلق‌الساعه از جمله فروش و عدم نفت به مردم و مواردی از این قبیل بازار را به هم ریخت.

او گفت:‌ همزمان با رشد ارز نیمایی شاخص بورس در منفی‌ترین حالت خود قرار گرفته است به این معنی که بازار اکنون در برابر پارامتر‌های اقتصادی که به‌عنوان عناصر رشد اولیه در نظر گرفته می‌شد هم بی‌تفاوت شده است.