جامعه مدنی از شورای سوم چه می‌خواهد
استادان دانشگاه و نمایندگانی از نهادهای مدنی در روزهای منتهی به انتخابات شورای شهر گرد هم آمده‌اند تا از مطالباتشان از شورای پنجم سخن بگویند. محمد عطاردیان، از پایه‌گذاران نهادهای مدنی در ایران به لزوم شکل‌گیری سازمان‌های مدنی و تلاش برای شکل‌گیری یک سازمان مدنی اشاره دارد.
روزنامه شرق - آمنه شیرافکن: استادان دانشگاه و نمایندگانی از نهادهای مدنی در روزهای منتهی به انتخابات شورای شهر گرد هم آمده‌اند تا از مطالباتشان از شورای پنجم سخن بگویند. محمد عطاردیان، از پایه‌گذاران نهادهای مدنی در ایران به لزوم شکل‌گیری سازمان‌های مدنی و تلاش برای شکل‌گیری یک سازمان مدنی اشاره دارد.
به گفته او «در کشورهای جهان سوم این جوامع مدنی هستند که می‌توانند منافع گروه‌های مختلف و کمتر‌نفع‌برده را حفظ كنند و گسترش دهند. پیشنهاد مشخص من این است که شورای مرکزی جامعه مدنی شکل بگیرد».فاطمه صادقی، استادی که از تدریس در دانشگاه بازمانده و این روزها در قامت پژوهشگر مستقل سیاسی فعالیت دارد نیز به ارتباط جامعه شورای مدنی و شوراهای شهر و روستا اشاره داشته و این پرسش را مطرح می‌کند که جوامع مدنی چه مطالباتی می‌توانند از شوراهای شهر داشته باشند.
تعریف جامعه مدنی از نگاه او این است که دولت‌های نولیبرالی زمانی که از مسئولیت‌های خود عقب کشیده‌اند، آن‌وقت جوامع مدنی به مردم آسیب‌پذیر کمک می‌کنند و در این تعریف این نقد بر آن وارد است که با این کار ممکن است جوامع مدنی در واقع کمک‌کننده جامعه سرمایه‌داری و آزاد‌سازی اقتصادی باشد. پروژه‌ای که برای جامعه مضر است. اما نکته این است که در تعریف کنونی و وارسی دوباره این برنامه سندیکاها و تشکل‌های کارگری هم در تعریف جامعه مدنی می‌گنجند».به گفته صادقی «در ایران شوراها جایی هستند که می‌تواند جوامع مدنی را به پایه‌های حکومت و قانون‌گذاری پیوند دهد و از نقش آزاد‌سازی اقتصادی دور کند و به سیاست‌گذاری‌های کلان کشوری پیوند دهد.
زمانی شوراها می‌تواند کار خود را انجام دهد که افرادی که در دل جوامع مدنی در زمینه‌های مختلف رشد یافته‌اند، وارد شوراها شوند. در غیر این صورت شوراهای شهر و روستا در واقع همان جوامع مدنی آزادساز اقتصادی هستند که با سرعت بیشتری کار می‌کنند. شوراهای شهر و روستا باید به معنای واقعی مدنی باشند که مطالبات واقعی مردم و اقشار مختلف را نمایندگی کنند. در شوراهای شهر و روستا ضرورت دارد که جناح‌بندی‌های سیاسی کنار گذاشته و بر استقلال جامعه مدنی تأکید شود. ما بدون شک مخالف آزاد‌سازی اقتصادی و چپاول شهر هستیم و شوراها نیز با تأکید بر نهادهای مدنی باید همین مسیر را دنبال کنند». صادقی همچنین مخالفت با رانت‌بازی را از وظایف شورا می‌داند و در کنار آن به شورایی نقد دارد که گویا اغلب اعضایش به شکلی به دنبال گرفتن رانت‌های ویژه برای خود هستند. سیاسی‌شدن شوراهای شهر و روستا به باور صادقی اتفاق خوشایندی نبوده و دو دهه تجربه تاکنون نشان می‌دهد جامعه کنونی ایران با مشکلاتی جدید روبه‌روست که تنها با سیاست‌زدایی و بازگشت به جوامع مدنی امکان‌پذیر است.
دو میلیون و نیم شهروند وظیفه‌شناس داریم
حمیدرضا جلایی‌پور استاد دانشگاه تهران نیز تأکید دارد که «جامعه مدنی گستره وسیعی داشته و در اینجا منظور ما حوزه فعالیت شهروندان در نهادهای غیرحکومتی و بازاری و خانواده است. البته بسیاری از نهادهای مستقل از دولت وجود دارند که مدنی نیستند زیرا به ارزش‌های پایه بشری معتقدند. معتقدم در ایران این جوامع مدنی از قبل از دوران مشروطه شکل گرفته‌اند و در حال گسترش هستند. در تعریف دیگر نیروهایی هستند که به ارزش‌های پایه اعتقاد دارند و مستقل از دولت به صورت داوطلبانه همکاری می‌کنند. این شهروندان (به نظر من حدود دوونیم میلیون نفر در ایران هستند) دلسوزانه و با احترام به افراد دیگر کار می‌کنند و آینده نهادهای مدنی هستند. از سوی دیگر تشکل‌های صنفی هستند که با صدای خود نماینده جامعه مدنی هستند در همین راستا می‌توان به تشکل‌های علمی هم اشاره کرد».
او همچنین در ادامه سخنانش به محافل اجتماعی اشاره دارد و اینکه «گروه دیگری که کمتر به آنها اشاره شده، محافل اجتماعی هستند که در دیگر گروه‌ها نمی‌گنجند. اما از بين همه اینها باید به پویش‌های اجتماعی اشاره کرد. پویش‌هايی چون پويش قومی، محیط‌زیستی و برابری جنسیتی که همگی درون جامعه مدنی قرار مي‌گيرند؛ بنابراین این انتخابات صحنه حفظ جامعه مدنی در برابر حفظ نظام اسلامی است و روحانی نماینده جامعه مدنی است. به نظر من تجربه ٢٠ساله ایران تجربه مناسبی است که با تجربه‌آموزی به جایگاه خوبی دست یافته است. یکی از اهداف مهم شوراها، عدم تمرکز مدیریت در کشور است که شوراها قرار است به اين موضوع کمک کنند».
شهرداری شفاف و شیشه‌ای
به گفته استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، «شوراها ناظر بر امنیت شهر، امور مربوط به آسیب‌های اجتماعی، مباحث ریز و درشت درخصوص آموزش‌وپرورش، مسائل مربوط به بیمارستان‌ها (تصمیماتی برای فرد و گروه‌ها و سازمان‌ها)، اوقات فراغت و موضوعات محیط‌زیستی هستند و از این منظر شوراهای شهر و روستا در ایران در ابتدای راه هستند اگرچه باید به این سمت حرکت کرد که البته این موضوع مربوط به افزایش و گسترش دموکراسی است».
او همچنین تأکید دارد که «حکمرانی محلی در واقع کار اصلی شوراهاست که ایران در ابتدای کار است. درحالی‌که حدود ١٠ میلیون خانوار کشور به طریقی از حکومت مرکزی تأمین می‌شوند، افرادی که به شوراهای محلی راه می‌یابند، باید به قدرت‌بخشی شوراها کمک کنند. در تهران به‌عنوان یک نماد و لیدر شهرهای دیگر، اگر در این دوره شهرداری شفاف و شیشه‌ای که جزء برنامه‌های اصلاح‌طلبان نیز هست تحقق یابد، یکی از راه‌های مبارزه با فساد خواهد بود. بسیاری از مراکز بزرگی که در شهر ساخته می‌شوند در دست هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی هستند. امید می‌رود با توسعه ارتباطات و افزایش سرعت اینترنت که درواقع رسانه جوامع محلی هستند، کار مفیدی در این دوره می‌توان انجام داد».
شوراهای شهر و روستا در ایران امروز ناکام‌اند
جلایی‌پور همچنین بر این باور است که «شوراهای شهروروستا در ایران امروز ناکام‌اند. برای نمونه در فاجعه پلاسکو کسی در نهایت عذرخواهی نکرد. آخر سر هم مشخص نشد که بی‌تدبیری کدام نهاد و سازمان منجر به وقوع چنین فاجعه‌ای شده است. شوراهای شهر و روستا در ایران پل‌های خوبی برای واسطه‌ای بین نهادهای مدنی و نهادهای حکومتی هستند که توانسته‌اند و می‌توانند تسهیلات خوبی دریافت و عرضه کنند».
شهر مدنی شهر فارغ از تبعیض است
مینو مرتاضی، فعال حقوق زنان و جامعه مدنی نیز می‌گوید: «هرکسی که در هر شهری ساکن است حق دارد از همه امکانات شهری بهرمند شود. زمانی سازمان‌های مردم‌نهاد شکل می‌گیرند و تلاش می‌کنند دریچه‌ای در شهری بسازند که به‌شدت فضا سیاسی شده است. فضای مدنیت اجتماعی و مدنیت سیاسی از هم جدا هستند. حق شهر باید بتواند هر دو فضا را برای شهروندان خود آماده کند».
به گفته او «شهر و جامعه بدون تبعیض، یک حق اشتراکی است و برای اینکه صدای آن شنیده شود باید یک گروه به دنبال آن بروند. شهروندان تنها نقش چرخ‌دنده‌های نظام سرمایه‌داری نیستند. شهر مدنی شهر فارغ تبعیض است. کلان‌شهری مثل تهران تابلو شهرهای کوچک است. شورای شهر در فرهنگ و دین ما نهادی مردم‌نهاد است و مردم را قدرتمند می‌کند و کمک می‌کند در مشارکت امور زندگی خود کار کنند. اگر این نهاد‌ها سیاسی شود دریچه همکاری مردم و نهادهای مدنی در آن کم‌رنگ می‌شوند.
پاسخ به یک پرسش و ختم کلام
نشست ارائه مطالبات نهادهای مدنی از شورای شهر پنجم رو به پایان است. سؤالی پیش‌ِروی شرکت‌کنندگان در این نشست قرار می‌گیرد و هرکدام باید به شکل کوتاهی پاسخ‌گوی آن باشند. سؤال این است که نظرتان درباره لیست‌های منتشرشده برای انتخابات شوراهای شهروروستا چیست؟»
فاطمه صادقی تأکید دارد که باید به افرادی که در فضاهای مدنی تجربه دارند و البته فهرست اصلاح‌طلبان رأی دهیم. مینو مرتاضی نیز می‌گوید: «این لیست از نظر حضور زنان لیست خوبی است اما شورای شهر سیاست را به مثابه قدرت نگاه کرده و راهکار من این است که لیست‌های ترکیبی نهادهای مدنی و سیاسی به وجود آید که امکان حضور افراد دلسوز نیز وجود داشته باشد. متأسفانه هم‌اکنون چندین لیست اصلاح‌طلب وجود دارد».
حمیدرضا جلایی‌پور نیز می‌گوید: «برخلاف تصور، شورای شهر یک نهاد حکومتی است و برخلاف سخن دیگران من معتقدم که افرادی که در کار مدنی هستند نباید به‌سادگی و بدون دانش سیاسی وارد شورای شهر شوند، وگرنه شورای شهر در واقع بازیچه می‌شود، لیست کنونی، اصلاح‌طلب، جوان، دست‌پاک و جدی و توانمند در رابطه با مدیریت شهری؛ تجربه کار شهری هستند و برخلاف صحبت دیگران اینها توانایی ایستادگی در برابر مواردی چون پلاسکو را دارند». علیرضا افشاری، فعال فرهنگی و دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی افرا نیز تأکید دارد که «مشکل اصلی حزب اصلاح‌طلب آن است که نتوانسته با گروه‌های نهادی و جوامع مدنی و لیست جوامع مدنی همکاری و همیاری کند و ما لیست خود را داریم که در آن سران جریان مدنی قرار دارند و چند نفر از لیست اصلاح‌طلب وجود دارد. لیست نهایی اصلاح‌طلبان هم از نظر وجود سران مدنی و هم از نظر اصلاح‌طلبان کارآمد، لیستی نامناسب است».
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
برای همین هست که می گویم نه کارشناس سیاسی و نه دیپلماسی فرهنگی نداریم وقتی حرف از فروش خودرو های نامرغوب وطنی میشه با خودروهای روز دنیا ما داریم رقابت می کنیم ولی سخن از مدنیت و مدرنیته که می آید ما جز کشورهای جهان سومی قرار می گیریم قربون خدا چقدر انعطاف داریم تو حوزه های مختلف؛اساتید در پی انتشار حقوق مدنی هستند کجای هستی نصیب ما شد در این هیاهو هایی که انگار نیستی وقتی که هستی