تابلو‌ها و بیلبورد‌های شهری چگونه واگذار می‌شدند؟

هفته نامه صدا - نیره خادمی: شوخی نیست که یک نماینده در تمام طول دوره چهار ساله نمایندگی خود در شورای شهر به دنبال سر درآوردن از جزییات قراردادهای میلیاردی بیلبوردهای تبلیغاتی تهران باشد اما در نهایت با وجود ۲۶ مکاتبه به نتیجه نرسد. این اتفاق افتاد و به دنبال آن شفاف سازی برای چگونگی قراردادها، ماهیت پیمانکاران و میزان درآمدهای تابلوهای تبلیغاتی تهران در دوره محمدباقر قالیباف مثل یک راز سر به مهر باقی ماند. و مدیرانش از شهرداری رفتند و به دلایل مبهمی هم قرارداد موسسه رسانه ای اوج که اصلی ترین طرف قرارداد شهرداری برای بیلبوردها بود تمدید نشد.

مدیران تازه نفس هم حرف زیادی از آن چه در گذشته بر این تابلوها، قراردادها و درآمدهایش گذشته است، ندارند. کمترین درخواست برای روشن شدن وضعیت بیلبوردهای پول سازی تبلیغاتی تهران، ایجاد سامانه ای بود که در آن نام پیمانکاران، نحوه قرارداد و درآمد حاصل از آن در دسترس اعضای شورا قرار گیرد اما مسئولان سازمان زیباسازی شهر تهران هیچ وقت جزییات را فاش نکردند. محمدباقر قالیباف، شهردار سابق تهران در سال های آخر مدیریت خود در ادامه اجرای پروژه های بزرگ مقیاس که با همکاری برخی نهادهای حاکمیتی انجام می شد، با بن بست مالی رو به رو شد. از سال ۹۳ با رکورد بازار مسکن درآمدهای میلیاردی ناشی از صدور پروانه، فروش تراکم و حتی تغییر کاربری تا حدی کاهش یافت،

برای همین شهرداری تهران دیگر توان مالی گذشته را نداشت تا مبالغ کلان قراردادهای خود را تسویه کند. بدهی روی بدهی رفت و شهرداری از همه ابزارها استفاده کرد تا پیمانکاران بزرگ خود را از دست ندهد. همان زمان بود که شایعات قوت گرفت. محمدمهدی تندگویان، یکی از اعضای شورای چهارم بعد از آن همه نامه نگاری 3 جوابیه از شهردار تهران گرفت و 4 جوابیه از سازمان زیباسازی اما هیچ کدام از جوابیه ها، پاسخ او نبود. تندگویان در یکی از جلسات شورای شهر در اسفندماه سال 95 از این موضوع گلایه کرد و گفت که با وجود گذشت 5 ماه از راه اندازی سامانه، روسای سازمان زیباسازی هیچ گاه به اعضای شورای چهارم دسترسی نداده اند.

هادی صادقی، معاون فنی این سازمان هم در سال 94 در برابر پرسش خبرنگاران گفت که اطلاعات این سازمان ها و شرکت ها جزو اسرار مشتری است: «اگر این سامانه راه اندازی شود و قیمت های تمام شده در آن در دسترس قرار گیرد، انعطاف پذیری بازاریابی برای شرکت های تبلیغاتی از بین می رود. اگر در بازار قیمت های تمام شده را بدانند دیگر جای چانه زنی باقی نمی ماند.» با همه این حرف ها اما او وعده راه اندازی سامانه را تا 15 روز دیگر یعنی تا روزهای نخستین آبان سال 94 داد اما تا شش ماه و یکسال و دو سال بعد هم هیچ خبری از راه اندازی سامانه و در دسترس قرار گرفتن آن برای اعضا نشد. البته در روزهای نخستین نیمه اول سال 95 این سامانه راه اندازی شد اما هیچ گاه گذرواژه در اختیار اعضا قرار نگرفت.

قرارداد بیلبوردها تنها با هشت نفر بسته می شد

با وجود همه حرف و حدیث ها، نامه نگاری ها و سوالاتی که درباره این قراردادها وجود داشت، پاسخ سازمان زیباسازی برای شورای شهر قانع کننده نبود. در آن نامه که محمدمهدی تندگویان در همان جلسه شورا در اسفند 95 از آن سخن گفت؛ مسئولان زیباسازی اعلام کرده بودند که «ایجاد دسترسی به اطلاعات آماری و مالی ابزارهای تبلیغاتی و اطلاعات کارگزاران تبلیغاتی به تمامی اعضای شورا به لحاظ امنیت شبکه میسر نیست.» تندگویان که قبلا دو تذکر رسمی به شهردار وقت تهران داده و حتی یک بار هم طرح سوال کرده بود این بار در شورا، قراردادهای مبهم سازمان زیباسازی را «نجومی» خواند و درباره برخی جزییات آن حرف زد که در خبرگزاری ایسنا شرح آن آمده است:

«قراردادهای نجومی با 7، 8 نفر در سازمان زیباسازی بسته می شود و این پول ها تنها به جیب 30 الی 40 شرکت خاص واریز می شود.» ظاهرا نام افراد و شخصیت های سیاسی منتسب به گروهی خاص در لیست های شهرداری بود که البته هیچ گاه نام شان افشا نشد. تندگویان در آن جلسه خطاب به چمران، رئیس شورای چهارم شهر تهران گفت: «شما 15 سال است که رئیس شورای شهر تهران هستید آیا می دانید که درآمد تابلوهای تبلیغاتی چقدر است.» درآمد 150 میلیاردی تابلوهای تبلیغاتی از سوی سازمان زیباسازی شهر تهران و واریز 30 میلیارد تومان آن به خزانه هم موضوع دیگری بود که این عضو شورا نسبت به ان تردید داشت.

او معتقد بود که کل این درآمد را می شود تنها از دو یا سه تابلوی تبلیغاتی شهر تهران به دست آورد: «باشگاه انقلاب از تابلوهایش 30 میلیارد تومان و نمایشگاه سئول 50 میلیارد تومان درآمد دارند و رقم سازمان زیباسازی باورپذیر نیست. این یک نوع فساد مشخص است که قراردادهای نجومی با افراد خاص منعقد می شود و اگر ادعای من دروغ است، به همه اعضا دسترسی بدهید تا ببینیم موضوع چیست.» اما در نهایت هم مدیران شهرداری زیر بار این حرف ها نرفتند و دوره آنها هم در شهرداری تهران تمام شد.

الهه راستگو

برادران راستگو و بیلبوردهای تبلیغاتی

داستان تابلوهای تبلیغاتی اما از چند سال قبل به الهه راستگو، عضو شورای چهارم شهر تهران گره خورده بود، از همان تابستان داغ سال ۹۲. راستگو یکی از اعضایی بود که در انتخابات شورای چهارم از سوی حزب اسلامی کار به لیست اصلاح طلبان راه یافت و وارد شورا شد. در آن زمان اصلاح طلبان قصد داشتند با انتخاب محسن هاشمی رفسنجانی، جایگاه خود را در مدیریت شهری تقویت کنند اما نشد آنچه باید می شد و شهرداری تهران ۴ سال دیگر هم در اختیار اصولگرایان ماند. الهه راستگو از یک طرف و احمد دنیامالی، عضو دیگر لیست اصلاح طلبان رای را به نفع محمدباقر قالیباف انداختند.

بعدها معلوم شد که دنیامالی در زمان ورود به لیست اصلاح طلبان گفته است که در جریان رای به شهردار به گزینه خود رای خواهدداد اما الهه راستگو نه، او هم پیمان شده بود که قطعا به گزینه جناحی رای خواهدداد بنابراین رای او به قالیباف، شکاف عمیقی میان او و اصلاح طلبان ایجاد کرد. مسئله اما تنها این نبود، شنیده ها از دیگر اعضای شورای شهر نشان می داد که پای برادران او در قراردادهای میلیاردی تابلوهای تبلیغاتی در میان است. در یکی از روزهای شهریورماه ۹۲ اتفاقا الهه راستگو به عنوان منشی و یکی از اعضای هئیت رئیسه در کنار مهدی چمران، رئیس شورا نشسته بود- وقتی نطق الهه راستگو شروع شد،

بسیاری از اصلاح طلبان صحن را ترک کردند تا اعتراض خود را به او نشان دهند. همان روز خبرگزاری مهر ماجرای اعتراض فاطمه دانشور، از اعضای اصلاح طلب شورای چهارم در جمع خبرنگاران را منتشر کرد که در آن از رابطه برادران راستگو با مدیریت شهری پرده برداشته بود: «خانم راستگو ما را احمق فرض کرده است. این خانم در فراکسیون اصلاح طلبان دست روی قرآن گذاشت و قسم خورد که به محسن هاشمی رای می دهد و این اقدامش بی اخلاقی است. من کاری به این ندارم که به عنوان عضو شورای شهر چه تصمیماتی دارد ولی در موضوع حزبی این اقدامش بی اخلاقی محسوب می شود.

بروید ارتباط برادرانش را در پیمانکاری بیلبوردهای تبلیغاتی شهرداری با اقداماتش مقایسه کنید، ببینید برادران وی در شهرداری چه قراردادهایی دارند. این خانم می گوید ما کار سیاسی را شروع کرده ایم در حالی که کار سیاسی را خود قالیباف شروع کرد. خانم راستگو در تمام جلسات فراکسیون دروغ گفت و از نظر سیاسی خیانت کرد. وی با لیست اصلاح طلبان وارد شورای شهر شد و حالا ما را احمق فرض کرده است.» البته در چهار سالی که الهه راستگو، عضو شورا بود نه او و نه مسئولان شهرداری تهران توضیح شفافی درباره این واگذاری ها ندادند.

بیلبوردها، سیاست و اجتماع

یک روز صبح در پاییز همان سال در حالی که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارج دولت روحانی در تکاپوی نشستن پشت میز مذاکرات هسته ای و صداقت طرف دیگر مذاکرات هسته ای ایران از خیابان ها و اتوبان های تهران سر درآورد. همان زمان بود که وزیر امور خارج ایران در صفحه فیس بوک خود با کنایه از این تابلوها یاد کرد و مرضیه افخم، سخنگوی وزارت خارج هم چند روز بعد از غیرقانونی بودن بیلبوردهای «صداقت آمریکایی» حرف زد. البته سازمان زیباسازی شهر تهران در برابر همه انتقادهای اصلاح طلبان و مقامات دولتی، مسئولیت نصب این تابلوها را به عهده نگرفت که به فرض بی طرف بودن، باز هم شهرداری برای نظارت نکردن بر این تابلوها محل تقصیر بود.

البته در نهایت محسن پیرهادی، عضو سابق شورای شهر تهران و رئیس سازمان بسیج شهرداری تهران مسئولیت این بیلبوردها را برعهده گرفت. بعد مشخص شد که موسسه رسانه ای اوج پروژه های تبلیغاتی بسیج و سپاه را انجام می دهد؛ سازمانی که جز تابلوهای تبلیغاتی محصولات دیگری از جمله فیلم، بازی و... هم دارد. البته این نخستین بار نبود ه تابلوهای شهری مزین به تصاویر این چنینی شده بود، در سال 91 تابلوی معروف تصویر اوباما در حوالی میدان ولیعصر تهران نصب شد که تصویر اوباما را در کنار شمر نشان می داد و زیر آن نوشته شده بود؛ «با ما باش، در امان باش». این تابلوی تبلیغاتی، همزمان با مراسم تحلیف باراک اوباما سوژه گزارشگر روزنامه گاردین شد. در تابستان 95 هم موضوع حقوق بشر آمریکایی مدتی بر روی تابلوهای تبلیغاتی شهر تهران نشست که به ضعف ها و مشکلات اجتماعی جامعه آمریکا می پرداخت.

از سوی دیگر نصب یک تابلوی دیگر در شهریور امسال با این محتوا که «بهشت زیر پای مادران است نه کارمندان» حتی اعتراض پروانه سلحشوری، نماینده مجلس را هم به همراه داشت. البته در مردادماه سال 96 هم بیلبوردهای نمایش «یک دقیقه و سیزده ثانیه» به کارگردانی شهرام گیل آبادی، مدیر روابط عمومی شهرداری تهران در نقاط مختلف شهر از جمله مترو نبرد، مترو فردوسی، مترو انقلاب، خیابان ایرانشهر، خیابان قرنی حاشیه هایی به پا کرد. در حالی که کمتر تئاتری می توانست سر از بیلبوردهای تبلیغاتی شهر تهران دربیاورد، تئاتر شهرام گیل آبادی توانسته بود و البته او هم مدعی شده بود که برای نصب این تابلو از ارتباطات و امکانات شهرداری استفاده نکرده است.

علی نجفی شهردار تهران

ادامه سکوت درباره آنچه تاکنون رخ داده است

بیشتر از چهار ماه از ورود شهردار تهران به مجموعه مدیریت شهری گذشته بود که او سرانجام رئیس جدید سازمان زیباسازی شهرداری تهران را منصوب کرد. بعد هم امین عارف نیا، رئیس مرکز ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تهران، مهدی حجت و مجتبی یزدانی دو تن از معاونان شهردار تهران به عنوان اعضای هیئت مدیره این سازمان منصوب شدند. اما در طول این مدت هیچ کدام از اعضای جدید شورای شهر تهران از وضعیت گذشته و کنونی این سازمان، اطلاع دقیقی کسب نکرده اند حتی محمدجواد حق شناس، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران. البته او و چند تن از اعضای دیگر شورا از جمله مجید فراهانی در هفته های گذشته با برزین ضرغامی، رئیس سازمان زیباسازی شهرداری تهران دیدارهایی داشتند که البته چیز زیادی از آن دیدارها به بیرون درز نکرد.

آنچه در این باره در رسانه ها به صورت واحد منتشر شد، توصیه هایی درباره اهمیت قربانی نکردن درآمدزایی در برابر هویت و زیبایی های شهر بود: «شهر موجود زنده ای است که باید به بقای آن بپردازیم و در این راستا ارائه زیبایی های شهر مسئولیت ما است. باید یک چارچوب عملیاتی برای کل تابلوهای شهر اتخاذ شود و لازمه این اقدام سیاست گذاری مناسب و یکپارچه است.» حق شناس البته هم درباره شهرفروشی حرف هایی داشت و هم به تخلفاتی که در حوزه واگذاری تابلوهای تبلیغاتی وجود دارد، اشاره کرد: «باید در نوع واگذاری ها و مناقصه ها اصلاحیه ای صورت گیرد تا عده ای خاص از رانت استفاده نکنند.» برزین ضرغامی، رئیس سازمان زیباسازی هم درباره گزارش وضع موجود تنها از وجود ۴۴ تابلوهای غیرمجاز در شهر تهران خبر داد که قرار است شهرداری بر روی آنها بررسی و بازنگری انجام دهد:

«با تشکیل شورایی مرکب از اهل اندیشه به دنبال ایجاد تحول فرهنگی در منظر شهری هستیم.» جالب این که با گذشت بیش از ۶ ماه از ورود مدیران جدید به شهرداری تا به حال هیچ کدام از اعضای شورای شهر، اعضای هیات مدیره و روسای این سازمان درباره وضعیت کنونی، قراردادهای گذشته و رقم های درآمدی این سازمان گزارشی نداده اند. حتی محمدعلی نجفی، شهردار تهران هم در گزارش تحویل و تحول هیچ حرفی از میزان تخلفات و درآمدهای میلیاردی تابلوهای تبلیغاتی که تا به حال از آن صحبت شده بود، به میان نیاورد. در هفته های گذشته هم البته ضرغامی، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران خبرهای جدیدی درباره قرارداد موسسه رسانه ای اوج داشت:

«دیگر هیچ بیلبوردی در شهر تهران در تملک موسسه اوج یا سپاه نیست. مجوز فعالیت این موسسه از قبل داده شده بود و قبل از حضور ما در شهرداری تهران هم این قراردادها پایان یافته و دوباره هم تمدید نشده است.» آن طور که او گفته است حالا تنها موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس و بنیاد شهید و امور ایثارگران در خیابان ها و اتوبان های شهری تهران تابلوهای اختصاصی دارند که مجوزهایشان هم از سال های قبل صادر شده است. در هر حال سازمان زیباسازی شهر تهران با مدیریت جدید وظیفه دارد که براساس مصوبه شورا پیمانکاران تبلیغاتی و شرکت هایشان را ساماندهی و رتبه بندی کند؛ اقدامی که هیچ گاه در گذشته انجام نشد.

میانگین درآمد تابلوهای پرطرفدار شهرداری بیش از هزار میلیارد است

حالا که شهرداری تهران با مشکلات تامین منابع مالی آن هم با وجود بیش از 50 هزار میلیارد تومان بدهی روبروست، موضوع درآمد تابلوهای تبلیغاتی شهر تهران که درواقع جزو درآمدهای پایدار شهر تهران محسوب می شود، مهم شده است. مدیریت سابق شهرداری تهران ادعا داشت که درآمد تابلوهای تبلیغاتی سالانه 150 میلیارد تومان است اما این موضوع هیچ گاه برای اعضای شورا باورپذیر نبود آن هم در شهری با 8 میلیون جمعیت و تردد روزانه بیش از 2 میلیون نفر. بررسی های میدانی نشان می دهند که قیمت تبلیغات در این شهر پرهیاهو 3 و چه بسا در برخی موارد 4 برابر تبلیغ در شهرهای دیگر است.

کرایه تابلوهای تبلیغاتی از 25 میلیون تا 700 میلیون تومان بسته به اندازه و محلی که نصب خواهدشد و بدون در نظر گرفتن هزینه برق برای روشنایی، هزینه مدل بنر تبلیغاتی و نصب آن، شناور است. برآوردها نشان می دهد بیش از 1000 تابلوی تبلیغاتی در تهران هست که 300 تای آن پرطرفدار است اگرچه گفته می شود اغلب پرطرفدارها به طور مستقیم از طریق سازمان زیباسازی شهر تهران در اختیار متقاضیان تبلیغاتی قرار می گیرد که درآمد کمی هم ندارد.

حالا اگر بنابر اجاره تنها پرطرفدارترین ها با قیمت میانگین 360 میلیون تومان باشد درآمد 300 تابلوی تبلیغاتی در تهران با یک حساب سرانگشتی یک هزار و 296 میلیارد تومان خواهدشد. سازمان زیباسازی شهر تهران بسیاری از این تابلوها را با قیمت پایین تری به شرکت های تبلیغاتی اجاره می دهد و آنها هم با افزایش 25 تا 35 درصدی آن ها را کرایه می دهند. اگر یک ماه هیچ مشتری برای تابلو پیدا نشود، طبق قوانین جاری، شهرداری اجاره اش را از این شرکت ها دریافت می کند.

بنابراین با احتساب همین میزان درآمد در تابلوهای پرطرفدار که سود برخی از آنها مستقیما و بدون واسطه به جیب سازمان زیباسازی می رود، علاوه بر تبلیغات درون ایستگاه های مترو درآمد شهرداری خیلی بیش از 150 میلیارد تومانی است که سال گذشته سازمان زیباسازی شهرداری تهران به شورای شهر اعلام کرده بود اما آن طور که محمدمهدی تندگویان پیش از این گفته بود؛ رانت های پشت پرده این تابلوها اجازه شفاف سازی در این زمینه را نمی دهند. حالا اما صدر اعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت شورای شهر هم با قبول تخلفاتی که در این حوزه وجود دارد می گوید که تا همین حالا گزارش باندبازی و تخلف درباره واگذاری بیلبوردهای تبلیغاتی شهری نداشتیم.

تابلوهای تخلف ساز در سایر شهرهای ایران

اما ماجرای تخلفات و ابهامات در تابلوهای تبلیغاتی تنها ویژه تهران نیست و تاکنون در بسیاری از شهرهای ایران موارد عجیب و خلاف قانونی وجود داشته است. محمد امانی، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر تربیت حیدریه در آبان امسال از تخلف در واگذاری بیلبوردهای تبلیغاتی تربت حیدریه خبر داد که طلب 500 میلیون تومانی به شهرداری ایجاد کرده است: «هفت کانون فرهنگی و تبلیغاتی مجوزدار در سال 88 برای ساماندهی و به دست گرفتن تلویزیون های شهری با شهرداری قرارداد امضا کردند و حالا با گذشت چند سال از عقد قرارداد همچنان این بیلبوردها را در اختیار دارند و هزینه ای به شهرداری پرداخت نمی کنند.»

در آبان سال 94 هم در تبریز بسیاری از بیلبوردها تبلیغاتی در اختیار کاندیداهای خاص قرار گرفت که مورد انتقاد اعضای شورای این شهر بود. وجود بیش از 1000 تابلوی غیرمجازی در اصفهان در سال 90 باعث شد تا مسئولان شهرداری این شهر برای اخطار و جمع آوری تابلوها دست به کار شوند. نصب تابلوی تبریک ازدواج سارا و محمد هم در سال 94 در شهر مشهد حاشیه ساز شد. در زمان انتخابات ریاست جمهوری هم در چهره تابلوهای تبلیغاتی این بیشتر در اختیار دو کاندیدای مشهدی قرار گرفت. سال 90 هم نصب بنرهای تبلیغاتی در حصار تاریخی یزد و بر روی اثر به جا مانده از دوره دیلمیان- اتابکان اعتراض مسئولان میراث فرهنگی این شهر را به همراه داشت.

نایب رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای چهارم تهران: کل تبلیغات شهر تهران در اختیار یک رانت متشکل از حدود 17 نفر است

محمدمهدی تندگویان در شورای چهارم شهر تهران، نایب رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی بود که از همان سال اول تلاش کرد متراژ تبلیغات خیابانی و همچنین میزان درآمد آنها را شفاف کند، هر چند که در پایان عمر این شورا، تکلیف این پرونده نامشخص و غیرشفاف باقی ماند. او در گفت و گو با ما، ضمن تشریح فعالیت های این چهار سال از مافیای حاکم بر جریان تبلیغات شهری می گوید و معتقد است که درآمد شهرداری از این موضوع، می تواند سالانه حدود ۵ تا۶ هزار میلیارد تومان باشد؛ عددی که بیشتر از ۲۵ درصد بودجه شهرداری تهران برای سال ۹۷ است. او در این گفت و گو از پشت پرده واگذاری قراردادهای تبلیغات شهری تهران به چندین شرکت می گوید.

شما از سال اول شورا، از لزوم شفافیت قراردادهای تبلیغات شهری سخن گفتید. گره های این پرونده کجاست و به چه نتیجه ای رسیدید؟

بله، من از همان سال اول عضویت در شورای چهارم این موضوع را دنبال کردم و بارها به شهرداری تذکر دادم؛ فکر می کنم تا پایان چهار سال حداقل ۱۰ بار تذکر دادم و در نهایت هم طرح سوال از شهردار شد و بعد هم پاسخی دریافت نکردم که در جلسه ای من با حالت افشاگری موضوعات پشت پرده را گفتم. موضوع اصلی این است که متراژ واقعی تابلوهای تبلیغاتی شهر را هیچ کس نمی داند و هیچ جایی هم اعلام نشده است، این یک بحث است. من واقعا نمی دانم چه میزان و چه حجمی از تبلیغات در شهر انجام می شود و اصلا از این میزان حجم و تبلیغاتی که داریم چه میزان باید درآمد داشته باشیم و الان چقدر درآمد داریم.

در حالی که به ما نه براساس قراردادهای منعقدشده اعلام میش د و نه براساس میزان واقعی تابلوهای موجود در شهر چون اصلا آمار این موضوع را به کسی نمی دهند. ما هم موضوع متراژ و میزان واقعی تبلیغات را داریم و هم تلویزیون های تبلیغاتی شهر و هم تبلیغات داخل خدمات حمل و نقل عمومی مثل اتوبوس و مترو را داریم، هم تبلیغات مقطعی در شهر که آن دیگر اصلا قابل برآورد نیست؛ تبلیغاتی که به مناسبت یک همایش در گوشه ای از شهر به صورت موقت نصب می شود. این بیلبوردها هم ثابت نیست و اطلاعی از میزان درآمد آنها وجود ندارد. همه این موارد به میزان فوق العاده بزرگی درآمد دارد. درخواست ما از شهرداری این بود که سامانه ای تاسیس شود تا ما حجم کلی تبلیغات را ببینیم و بتوانیم رصد کنیم و مدل قرارداد و مدت زمانی که یک تبلیغات در شهر روی تابلو می ماند را هم بتوانم پایش کنم.

این درخواست در نهایت به کجا رسید؟

این سامانه با پی گیری ها طرحی شد و ما هم رفتیم آن را دیدیم و تایید کردیم. پس از آن درخواست دادیم که به ما شناسه دسترسی و کد را بدهند که بتوانیم از شورای شهر آن را رصد کنیم و همه اعضای شورا بتوانند رصد کنند. اصلا حرف من این است که مردم هم باید بتوانند بر این موضوع نظارت کنند چون درآمد عمومی یک شهر است و مردم شهر باید بدانند از تبلیغات در شهر خود چقدر درآمد کسب می شود.

برای ما مهم نیست که با چه افرادی قرارداد می بندند و اشخاص مهم نیست. این قدم بعدی است که سازمان های مربوطه باید ورود کنند. الان موضوع درآمد است که تنها محدود به شهر تهران هم نیست. حجم تبلیغاتی شهر تهران جزو موضوعات گم و گنگ این شهر است مثل درآمدهای دیگری از شهرداری که اصلا مقدار واقعی آن هیچ گاه به ما اعلام نشد.

بحث شما این است که در مرحله اول میزان درآمد مشخص و واضح شود و در مرحله بعد هم بر محتوا نظارت شود؟

بله. اگر آن سامانه ایجاد شود که الان شده و دسترسی به آن به وجود بیاید، به راحتی می توان بر محتوا و میزان قراردادها و همچنین اشخاص و شرکت های طرف قرارداد نظارت داشت. این موضوعات در این سامانه طراحی شده است و الان موضوع ما این است که هیچ امکان رصد یا برآورد دقیق وجود ندارد. علاوه بر این در مواردی که شهرداری تهران درآمد کسب می کند، مثل شهروند، شهر آفتاب، تابلوهای تبلیغاتی و... هیچ گونه پایش و نظارتی نداریم و درآمدهای واقعی شهرداری را نمی دانیم و صرفا براساس گزارش درآمدی که هر سال می آید، نظارت می کردیم چون اطلاعات دیگری در اختیار ما نبود.

در پرونده تبلیغات شهری بعد از آن همه پیگیری در نهایت به چه جمع بندی ای رسیدید؟

هیچ. تا زمانی که آقای قالیباف بود به هیچ جایی نرسیدیم. بعد از آن افشاگری من، شهرداری با همان وقاحت و با همان پررویی عملکرد خود را ادامه داد و پاسخ مکاتبات ما را هم تا آخر شورا نداد.

آخرین عدید که از میزان تبلیغات شهرداری به شما اعلام شد، چقدر است؟

کلیت موضوع این است که میزان درآمدهای پایدار و مبالغ شهر تهران، مثل شهروند، شهر آفتاب، فرهنگ سراها، برج میلاد و... مشخص نیست که یک مورد آن هم بحث تبلیغات است. ما هیچ نوع رصدی روی این موارد نداشتیم چون اصلا حجم کار مشخص نیست. در بحث تبلیغات که موضوع بسیار گنگ تر و پیچیده تر است. آن چیزی که ما رصد کردیم کل تبلیغات شهر تهران در اختیار یک رانتی که از حدود 17 نفر تشکیل شده است. این افراد دست کم 30- 40 شرکت به صورت صوری درست کردند که آن شرکت ها، حدود 15 سال است که کل تبلیغات تهران را انجام می دهند و منافع آن را به جیب خود می زنند و ما هیچ حجمی از این کار نداریم. باید شفاف شود و همه بدانند چه میزانی از تبلیغات در شهر تهران وجود دارد و الان چه میزان تبلیغات می شود و درآمد واقعی آن چقدر باید باشد.

بخشی از تبلیغات در تهران در سال های گذشته در اختیار مجموعه اوج هم بوده است. این مجموعه هم بخشی از همین رانت مورد اشاره است؟ از میزان قرارداد موسسه اوج با شهرداری اطلاعاتی وجود دارد؟

من خبر ندارم. از هیچ کدام خبر نداریم. فقط یک موسسه نیست و موسسه اوج به نظر من از همه شناخته شده تر است. یکسری اشخاص داریم که آنها پشت شرکت های مشخصی پنهان شدند. مثلا یک نفر صاحب 7-8 شرکت صوری است و با اسامی صوری کار خود را پیش می برد و حالا اگر بخواهند آن را ریشه یابی کنند به مشکلات بیشتری خواهیم رسید. من الان دنبال آن مفسده نیستم بلکه میزان درآمد واقعی مهم است. این که تابلوها به 8 نفر واگذار می شود یک بحث است اما مشخص شدن درآمد واقعی یک بحث مهم دیگر است. مشکل الان گم بودن عدد درآمد است.

بالاخره بررسی شما درباره این تبلیغات شهری به چه نتیجه ای رسید؟ متراژ و تعداد تابلوهای تبلیغاتی در تهران و درآمد آنها چقدر باید باشد و شهرداری چه عددی را اعلام می کند؟

متراژ آن قابل برآورد نیست. ما براساس حدسیات و محیط های مشابه مثل نمایشگاه سئول (که محیط کوچکی دارد و ما حجم تابلوهای آن را می بینیم) نظر می دهیم. در همین نمایشگاه سئول، یک قرارداد سالانه، پنج- شش میلیارد تومانی برای آن محیط دارند. حالا اگر بخواهیم بر این اساس برای سطح شهر تهران به یک عدد برسیم، من فکر می کنم باید درآمد سالانه از تبلیغات دست کم پنج- شش میلیارد تومانی برای آن محیط دارند. حالا اگر بخواهیم بر این اساس برای سطح شهر تهران به یک عدد برسیم، من فکر می کنم باید درآمد سالانه از تبلیغات دست کم پنج- شش هزار میلیارد تومان باشد. چون ما در تهران علاوه بر این تابلوها، موضوع تبلیغات در وسایل نقلیه عمومی، تلویزیون های شهری به صورت ثانیه ای، بیلبورد، بنر و... را داریم که حجم آنها خیلی زیاد است. من فکر می کنم باید درآمد بزرگی باشد اما آن چیزی که سازمان زیباسازی به ما اعلام کرده بود، در حدود 300 میلیارد تومان در سال بود.

اعضای جدید شورا و تیم مدیریت شهری در ماه های گذشته گفته اند در دوره مدیریت آقای قالیباف، قراردادهایی بسته شد که براساس آنها تا سه، چهار سال آینده هم بخشی از تبلیغات در اختیار همین شرکت ها خواهدبود.

ای کاش همین حدود سه، چهار سال بود. من که شنیده ام بعضی از تابلوها و تبلیغات شهری مادام العمر واگذار شده یا در عددهایی مثل 20 یا 30 ساله تهاتر شده است. بعضی از تابلوها را که همین شرکت ها ایجاد کردند قراردادهای چندده ساله وجود دارد که خودشان از آنها بهره برداری می کنند. البته همه این موارد، چون هیچ شفافیتی وجود ندارد در هاله ای از ابهام قرار دارند.

در این وضعیت چه باید کرد؟

به نظر من، ما نیاز به یک ذی حسابی شهری داریم. ذی حسابی شهری، عامل چهارم شهر تهران می شود. ما الان سازمان حساب رسی دولت را داریم ولی سازمان حساب رسی برای نهادهای عمومی نداریم. شهرداری تهران نیازمند یک سازمان حساب رسی مستقل است. این سازمان باید به عنوان عامل چهارم ورود کند و کل موضوعات درآمد شهر تهران را رصد و اعلام کند. این کار به راحتی قابل انجام است، یعنی شورای عالی استان ها این موضوع را به عنوان یک لایحه به مجلس ببرد و موضوع حساب رسی شهر ی را به عنوان یک لایحه قانونی در مجلس مطرح کند که در تمام شهرداری های کشور اعمال شود چون این موضوع تنها مختص به تهران نیست و این مشکل در تمام کلان شهرهای ایران دیده می شود.

براساس این تجربه ۴ ساله و پیگیری بی نتیجه شما و شورا پیشنهادتان برای نظارت بر عملکرد مالی و قراردادهای مرتبط با تبلیغات شهرداری به شورا و تیم جدید مدیریت شهری چیست؟

پیشنهاد من این است که تمام منابع درآمدهای شهری باید شفاف و به مردم اعلام شوند. میزان درآمد واقعی مشخص شود بعد شهرداری در صورت دست نیافتن به آن عدد پیش بینی شده به مردم و شورا توضیح دهد. مثلا الان بحث زباله شهر تهران باید درآمد مشخصی داشته باشد؛ الان و با تولید 8 هزار تن زباله به صورت روزانه در شهر تهران، باید درآمدی در حدود 2 هزار و 500 میلیارد تومان در سال ایجاد شود. حالا اگر شهرداری نمی تواند این رقم را کسب کند باید به مردم پاسخ دهد.