تحریمِ اینترنت جهانی، کمتر از تحریم‌ نفتی نیست

حميد به‌نگار؛ تحلیلگر در یادداشتی در روزنامه اعتماد به نقد سخنان روز گذشته رئیس جمهور درباره احتمال قطع اینترنت جهانی و راه‌اندازی شبکه اینترنت ملی پرداخت.

غياب اينترنت جهاني با اهداف بلندمدتي كه براي آينده كشور در طرح توسعه پنج‌ساله مطرح شده همخواني ندارد. سياست‌هاي برنامه پنجم توسعه در حوزه فناوري‌ تاكيد دارد كه ايران تا سال ۱۴۰۴ به يكي از قطب‌هاي فناوري منطقه بدل شود و علاوه بر آن بتواند فناوري‌هاي نوين را به كشورهاي منطقه صادر كند.

علاوه بر آن در حال حاضر جهان فناوري به سمت شهروند حركت نمي‌كند، بلكه اين جهان شهروندان هستند كه هدف پلت‌فرم‌هاي نويني مثل اينترنت اشيا يا هوش مصنوعي قرار گرفته‌اند. نكته ديگر اينكه در جهان، شركت‌هاي نوين فناوري به اصطلاح لحظه‌اي چراغ‌شان خاموش نمي‌شود و كار در اين شركت‌ها با شيفت‌هاي سه تايي ۸ ساعته در جريان است.

چنين بازار رقابت جهاني را در نظر بگيريد، حال كشوري كه مي‌خواهد از اين بازار سهم بگيرد و در آن جايي را براي خود تعريف كند آيا در يك اقدام خود را چون جزيره‌اي منزوي مي‌كند؟ بنابراين تصميم به قطع رابطه با اينترنت جهاني بيشتر مي‌تواند تصميمي صرفا سياسي باشد و ابعاد اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي در آن پيش‌بيني نشده و علاوه بر آن، اهداف كلان برنامه توسعه پنج‌ساله نيز در آن لحاظ نشده است.

جنبه بعدي اين ماجرا پرسش از آمادگي زيرساخت‌هاي فناوري كشور است، پيش از اين سرمايه‌گذاري قابل‌توجهي روي اينترنت ملي شده است اما اين طرح همچنان به سرمايه‌گذاري عظيم نياز دارد. البته بايد گفت توسعه زيرساخت‌هاي اينترنت ملي مي‌تواند مزايايي داشته باشد، كاهش هزينه‌هاي خريد ترافيك جهاني يكي از اين مزاياست، علاوه بر آن مي‌تواند بستر اطلاعاتي سامانه‌هاي عظيم سلامت و اقتصاد را به داخل كشور برگرداند.

معتقدم بخشي از اين داده‌ها و توسعه پلتفرم‌هاي اقتصادي بايد بر مبناي اينترنت داخلي باشد، خصوصا بخش‌هايي كه حائز اطلاعات امنيتي هستند اما قطعا اين مزايا تكليف نمي‌كند كه ارتباط را با جهان قطع كنيم، بالعكس، بايد آن بخش‌هايي را كه بدنه ارتباطي ما با دنياست بيش از پيش تقويت كنيم.

در روزگار تحريم و شرايطي كه سايت‌هاي فناوري و علمي دنيا در تلاشند دسترسي ايراني‌ها را به منابع علمي محدود كنند و هر روز محدوديت‌هاي بيشتري را از اين باب اعمال مي‌كنند، ما نبايد خود به دنبال تحريم خودمان باشيم. اين تحريم‌ها كمتر از تحريم‌هاي نفتي نيستند و ضربه‌هاي عميقي در آينده مي‌توانند به بدنه فناوري ما وارد كنند، زيرا يك سال در حوزه فناوري شايد بتواند معادل ۹۰ سال در ساير حوزه‌هاي اقتصادي باشد.

اگر پيش از اين نخبه‌ها بودند كه مهاجرت مي‌كردند و فرارمغزها نگران‌كننده بود، حالا بايد از مهاجرت كارآفرين‌ها واهمه داشت، وقتي بازار كار براي كارآفرينان محدود شود، بازاري كه به ‌شدت محتاج گردش آزاد اطلاعات و دسترسي به شبكه اينترنت جهاني است، اين كارآفرينان حوزه فناوري نيز ايده‌هاي ناب خود را تقديم كشورهاي ديگر خواهند كرد. در شرايطي كه كشورهاي ديگر ما را تحريم كرده‌اند، نبايد دست به خودتحريمي بزنيم.