رولزرویس، لوکس‌ترین برند دنیا

مجله تخت گاز: رولزرویس در طول تاریخ همواره نماد برندی لوکس و برترین ماشین‌های مهندسی بوده است. هرکسی که حتی علاقه‌ای به اتومبیل نداشته باشد، بدون شک نام این برند را شنیده است. این برند شهره تاریخچه‌ای غنی و بیش از یکصد سال تجربه دارد که در نوشتار زیر مروری بر این تاریخچه خواهیم داشت.

تاریخچه رولزرویس را باید به سه دوره تقسیم کرد که رولزرویس با نام‌های رولزرویس لیمیتِد (1973-1906)، رولزرویس موتورز (1973-2003) که تحت تملک ویکِرز و فولکس واگن بود و رولزرویس موتور کارز (2003-تا کنون) که تحت تملک ب.ام.و قرار گرفت.

رولز رویس لیمیتِد

(1906-1973)

در سال 1884 فردریک هنری رویس کارگاه مکانیکی و الکتریکی خود را راه‌اندازی کرد. او در سال 1904 در کارگاه خود در منچستر اولین اتومبیل‌اش را ساخت که از موتور دو سیلندر بهره می‌برد و "رویس 10" نام داشت. پس از ساخت این اتومبیل، رویس به چارلز استوآرت رولز معرفی شد و در تاریخ چهارم مِی همان سال این دو قرار ملاقاتی را در هتل میدلَند منچستر گذاشتند. رولز در آن زمان مالک یکی از نمایندگی‌های یک اتومبیل‌ساز در فولهام لندن بود که C.S Rolls & Co نام داشت.


علی‌رغم اینکه رولز اتومبیل‌هایی با موتور سه یا چهار سیلندر را ترجیح می‌داد، رویس ۱۰ توانست نظر او را جلب کند. بنابراین در ۲۳ دسامبر همان سال قراردادی بین این دو منعقد شد تا رولز تمام اتومبیل‌هایی را که رویس می‌تواند بسازد به فروش بگذارد. این اتومبیل‌ها چهار مدل بودند:

• ۱۰ HP مجهز به موتور دو سیلندر با ۱۰ اسب بخار قدرت به قیمت ۳۹۵ پوند (۳۱۵۵۰ پوند به ارزش سال ۲۰۱۳)
• ۱۵ HP مجهز به موتور سه سیلندر با ۱۵ اسب بخار قدرت و قیمت ۵۰۰ پوند (۳۹۹۴۰ پوند به ارزش سال ۲۰۱۳)
• ۲۰ HP مجهز به موتور چهار سیلندر با ۲۰ اسب بخار قدرت با قیمت ۶۵۰ پوند (۵۱۹۳۰ پوند به ارزش سال ۲۰۱۳)
• ۳۰ HP مجهز به موتور ۶ سیلندر با ۳۰ اسب بخار قدرت و قیمت ۸۹۰ پوند (۷۱۱۰۰ پوند به ارزش سال ۲۰۱۳)

تمامی مدل‌های فوق با برند رولزرویس و منحصرأ توسط رولز به فروش می‌رسید. اولین اتومبیل رولزرویس که همان مدل رولزرویس 10 HP بود در نمایشگاه پاریس دسامبر سال 1904 رونمایی شد. سرانجام در تاریخ 15 مارچ سال 1906 رولزرویس لیمیتِد ثبت شد و این به معنای تولید انبوه رولز‌رویس بود. منچستر، کاونتری، بردفورد و لایکِستِر ناحیه‌هایی بودند که رولز و رویس برای بنا نهادن تأسیسات در نظر داشتند اما در همین زمان پیشنهادی از شورای دِربی دریافت کردند که زمینی به مساحت 51 هزار متر مربع را در جنوب شهر را در اختیار آن‌ها قرار دهد. کارخانه جدید توسط رویس طراحی شد و تولید از اوایل سال 1908 میلادی آغاز شد. افتتاحیه رولزرویس به‌صورت رسمی در تاریخ 9 ژوئیه 1908 توسط جان مونتاگو (سیاست مدار و مبلغ صنعت موتورینگ) انجام گرفت. کارخانه جدید نیازمند سرمایه گذاری بیشتری بود بنابراین در سال 1906 میلادی، این برند سهام خود را به ارزش یکصد هزار پوند (معادل 060،971،7 یورو) به عموم مردم فروخت.

در سال 1906، رولزرویس در حال کار بر روی مدل 6 سیلندر با بیش از 30 اسب بخار قدرت بود که با کد 40/50 شناخته می‌شد. این اولین مدل به کل جدید از رولزرویس بود. در مارس 1908، مدیر بازاریابی رولز‌رویس بالاخره موفق شد تا رویس و دیگر مدیران کمپانی را برای طراحی و ساخت یک مدل کاملأ جدید راضی کند. که عدم ادامه تولید مدل‌های اسبق را به دنبال داشت. پس از عرضه مدل فانتوم در سال 1925، از مدل 40/50 با نام سیلور گوست یاد شد. از سیلور گوست تعداد 6 هزار دستگاه تولید شد و تأثیر به سزایی در پیشرفت اولیه این برند داشت. لازم به ذکر است که سیلور گوست توانست در طول یک سال عنوان بهترین اتومبیل دنیا را از آن خود کند.

در سال 1921، رولز‌رویس دومین کارخانه خود را در اسپرینگفیلد در ماساچوسِت آمریکا بنا نهاد تا بتواند پاسخگوی میزان فروش باشد. در این کارخانه نیز تعداد 1701 دستگاه اسپرینگفیلد گوست به فروش رسید. این کارخانه برای 10 سال فعالیت داشت تا اینکه در سال 1931 بسته شد. شاسی گوست از سازه اتومبیل‌های زره پوش بریتانیایی که در طول جنگ جهانی استفاده می‌شدند، بهره می‌گرفت. در طول سال‌های پیشرفت رولزرویس، و در طول جنگ جهانی اول، برای تأمین نیازهای بریتانیا در سال 1914، رولزرویس اولین موتور هواپیما را طراحی کرد که Eagle (به معنای عقاب) نام داشت و قدرت تولیدی آن نصف قدرت موتورهای هواپیماهای متحدین بود. در سال‌های دهه 20 میلادی نیز رولزرویس بر روی موتور R کار کرد که این موتور توانست در سال 1931 رکورد سرعت 643.6 کیلومتر بر ساعت را بر فراز آسمان‌ها به ثبت برساند.

پس از جنگ جهانی اول، رولزرویس از اتحاد اتومبیل‌سازان بریتانیایی جلوگیری کرد. پس از مدتی با افت چشمگیر فروش سیلور گوست مواجه شد که رولزرویس را بر آن داشت تا مدل ارزان‌تر و کوچک‌تر Twenty را در سال 1922 معرفی کند که این بدان معنا بود که سیاست تولید تنها یک مدل که در سال 1908 تصویب شده بود، شکست خورد.


در سال ۱۹۳۳، رولزرویس شرکت کوچک بنتلی را که نتوانسته بود وام‌های خود را پرداخت کند خریداری کرد. از سال‌های اولیه پس از جنگ جهانی تا سال ۲۰۰۲ بسیاری از رولزرویس‌ها و بنتلی‌ها به جز جلوپنجره و برخی از جزئیات تقریبأ به‌طور کامل شبیه به یکدیگر بودند. در ۲۲ آوریل همین سال بود که رویس در سن ۷۰ سالگی دار فانی را وداع گفت اما پیش از آن، موتور هواپیما مرلین را تکمیل کرد. همچنین در سال ۱۹۳۳، رولز رویس رنگ برند خود را از قرمز به مشکی تغییر داد. در سال ۱۹۴۰ که دنیا درگیر جنگ جهانی دوم بود، موتور مرلین نیروبخش تعدادی از هواپیماهای بریتانیا بود. تقاضای خرید این موتور در طول جنگ جهانی دوم بود که رولزرویس را از یک برند کوچک به یکی از تأمین کننده‌های اصلی موتورهای هواپیما تبدیل کرد.

در سال ۱۹۴۴، رولز رویس کار بر روی توربین بنزینی را برای هواپیما شروع کرد که این پروژه توسط فرانک ویتِل مدیریت می‌شد. موتور وِلاند در سال ۱۹۴۴ در جنگنده Gloster Meteor استفاده شد و از آن پس بود که رولز رویس اعتماد به نفس کافی را برای تبدیل شدن به پیشتاز تکنولوژیکی این موتورها به دست آورده بود. تولید رولز رویس و بنتلی در سال ۱۹۴۶ به Crewe انتقال یافت که در آنجا برای اولین بار بدنه‌های مدل‌های رولزرویس توسط Pressed Steel Co. ساخته می‌شد. پیش از آن تنها شاسی رولزرویس‌ها توسط این کمپانی ساخته می‌شد و بدنه آن‌ها توسط سازندگان کالسکه شکل می گرفت.

در سال ۱۹۵۰ رولز رویس مدل فانتوم ۴ را عرضه کرد که تا سال ۱۹۵۶ تنها ۱۸ دستگاه از آن برای خانواده‌های سلطنتی به تولید رسید. فانتوم ۴ با شماره شاسی ۴AF۶، یکی از ۱۸ دستگاهی بود که توسط شاه مخلوع ایران خریداری شده بود. این فانتوم کابریولت با بدنه آبی/نقره‌ای و کابین سفید رنگ در تاریخ ۳ دسامبر ۱۹۵۱ به شاه ایران تحویل داده شد. ۵ سال بعد در اکتبر سال ۱۹۵۶ نیز محمدرضا پهلوی آخرین دستگاه تولیدی فانتوم ۴ را که یک لیموزین بود با کد شاسی ۴AS۶خریداری کرد. این فانتوم در سال ۱۹۷۷ برای تعمیر به انگلستان منتقل شد، پس از سه سال و ۲۵ هزار دلار هزینه این اتومبیل سلامتی کامل خود را بازیابی کرد. کشمکش‌هایی بر سر مالکیت این فانتوم وجود داشت که پس از تبعید خانواده پهلوی، دادگاه انگلستان پیروز شد تا ثابت کند که مالکیت آن از آن خانواده پهلوی نبوده است اما این رولزرویس فانتوم در حال حاضر در موزه ملی اتومبیل ایران در معرض نمایش عموم قرار دارد.

در سال ۱۹۷۱، رولزرویس با بحران جدی مالی روبرو شد که دلیل آن‌را باید سرمایه گذاری بی‌رویه در توسعه موتور جت RB۲۱۱ دانست. و همین بحران مالی باعث شد تا این کمپانی تحت تملک دولت انگلستان قرار گیرد.

رولز رویس موتورز

(۱۹۷۳-۲۰۰۳):

پس از اینکه در سال ۱۹۷۱ رولزرویس تحت تملک دولت انگلستان قرار گرفت، در سال ۱۹۷۳ تصمیم بر آن شد تا بخش اتومبیل‌سازی رولزرویس از بخش ساخت موتور هواپیما مجزا شود. به همین منظور رولزرویس موتورز در همین سال ثبت رسمی شد که به ساخت اتومبیل می‌پرداخت درحالیکه رولزرویس لیمیتِد کار خود را در قالب ساخت موتورهای جت برای هواپیماها ادامه داد و موتور سه محوره توربوفَن RB۲۱۱ جای پای خود را به عنوان هسته موتورهای جت رولزرویس محکم کرد.
در سال 1980، رولز رویس توسط ویکِرز خریداری شد. ویکِرز یک شرکت مهندسی تجهیزات دفاعی و دریایی بود. 7 سال بعد، ویکِرز نیز با بحران مواجه شد و رولز رویس موتورز را به فروش گذاشت. ب.ام.و تمایل بسیاری برای خرید این برند نشان داد زیرا که حتی زمانی هم که رولز رویس در تملک ویکِرز بود، موتورهای احتراق داخلی و بسیاری از قطعات آن توسط ب.ام.و تأمین می‌شد. آخرین پیشنهاد ب.ام.و برای خرید رولز رویس مبلغ 340 میلیون یورو بود در حالیکه گروه اتومبیل‌سازی فولکس واگن با پیشنهاد 430 میلیون یورویی توانست این برند لوکس را تحت مالکیت خود در آورد.


همانطور که در قرارداد ذکر شده بود، گروه فولکس‌واگن نه تنها کارخانه تاریخی Crewe بلکه حقوق مجسمه «فرشته الهام» که بر روی دماغه رولزرویس‌ها نصب می‌شود و همین‌طور جلوپنجره رولزرویس را نیز تصاحب کرد. این در حالی بود که لوگو و نام برند رولزرویس توسط بخش ساخت موتورهای هواپیمای رولزرویس تصمیم‌گیری می‌شد. این بخش تصمیم گرفت تا امتیاز نام و لوگو رولزرویس را در اختیار ب.ام.و بگذارد زیرا که این دو با یکدیگر سابقه کار کردن داشتند. بنابراین ب.ام.و با پرداخت ۴۰ میلیون یورو حقوق برند رولزرویس، لوگو RR را صاحب شد که به عقیده بسیاری این موارد جزو با ارزش ترین موارد معامله بودند. بنابراین فولکس واگن و ب.ام.و محدودیتی دو طرفه در قبال یکدیگر برای ساخت و نام گذاری رولز رویس‌ها داشتند.

شرایط به نفع ب.ام.و پیش رفت و این برند اعلام کرد که تنها به مدت ۱۲ ماه، موتور رولزرویس را تأمین می‌کند و این مدت زمان هم برای توسعه و ساخت یک موتور داخلی از فولکس واگن مناسب برای استفاده در رولزرویس بسیار کوتاه بود. در همین زمان بود که ب‌ام‌و ادعا کرد که با خرید امتیاز رولزرویس در واقع بنتلی را می خواسته است زیرا که حجم فروش آن نسبت به رولزرویس تقریبأ دو برابر بود.

رولز رویس موتور کارز

(۲۰۰۳ تا کنون):

پس از مذاکرات متعدد بین ب.ام.و و فولکس واگن بالاخره این دو به یک راه حل رسیدند. از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۲، ب.ام.و کماکان به تأمین موتورهای رولزرویس پراخت درحالی​که امتیاز نام و لوگو رولزرویس در اختیار فولکس واگن قرار گرفت. از اول ژانویه ۲۰۰۳، ب.ام.و توانست از نام رولزرویس استفاده کند در حالیکه بخش رولزرویس/بنتلی فولکس واگن، تنها به ساخت اتومبیل‌های بنتلی می‌پرداخت. آخرین رولزرویس خارج شده از خط تولید کارخانه Crewe، مدل کورنیش بود که به اواخر سال ۲۰۰۲ باز می‌گردد. از آن پس کارخانه Crewe، تبدیل به بنتلی موتورز لیمیتِد شد و تولید رولز رویس به طور کامل به گودوود در انگلستان منقل شد و نام آن با عنوان رولزرویس موتور کارز به ثبت رسمی رسید. بنابراین ب.ام.و بدون پرداخت هیچگونه مبلغی بیشتر از ۴۰ میلیون دلاری که برای برند و لوگو پرداخت کرده بود، نپرداخت و در واقع به‌صورت رایگان توانست لوکس‌ترین برند دنیا را تحت تملک خود درآورد!


از زمانی که رولزرویس در تملک ب.ام.و قرار گرفت، سالانه فروش آن افزایش پیدا کرده است به‌طوریکه آمار فروش آن در سال ۲۰۰۹، تعداد ۱۰۰۲ دستگاه، در سال بعد ۲۷۱۱ دستگاه و در سال ۲۰۱۱ به رقم ۳۵۳۸ دستگاه رسید که رکورد بالاترین میزان فروش از سال ۱۹۷۱ ( با ۳۳۵۷ دستگاه تولید) را رقم زد. و این فروش قابل توجه را مدیون تنها دو مدل فانتوم و گوست بود. فروش رولزرویس به میزان ۴۷ درصد در آسیا، ۳۰ درصد در بریتانیا و ۲۳ درصد در خاورمیانه افزایش یافت.آخرین مدل تولیدی رولز رویس، Wraith نام دارد که توسط Pavle Trpinac از صربستان طراحی شده است. این مدل سریع‌ترین و لوکس‌ترین اتومبیل بریتانیایی است که توسط رولزرویس ساخته می‌شود.