۱۸ آبان - ۹ نوامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۸ آبان هجری شمسی برابر با ۹ نوامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۴۲۰ - سالگشت مرگ يزدگرد يکم باني شهر يزد بر اثر لگد اسب

نهم نوامبر سال ۴۲۰ ميلادي يزدگرد يكم از دودمان ساسانيان كه رهسپار جنگ و بيرون راندن هون ها از مناطق شمالي ماوراءالنهر بود در محل چشمه سبز (چهل و چند كيلومتري نيشابور) بر اثر لگد اسب كشته شد.


وي خود تصميم به رام كردن يك اسب سركش گرفته بود. يزدگرد يكم 21 سال بر ايران سلطنت كرد و در دهه اول قرن چهارم ميلادي شهر يزد را ساخت كه نام وي بر آن نهاده شده است. از كارهاي مهم يزدگرد تحمل اديان ديگر در قلمرو ايران بود. فردوسي در باره واقعه درگذشت يزدگرد يكم چنين سروده است:

بغريد و يك جفت زد بر سرش ــ به خاك اندر آمد سر و افسرش

زخاك آمد و خاك شد يزدگرد ــ ........

1632 - جستجو در ژاپن براي يافتن مسيحيان و اعدام آنان!

نهم نوامبر سال 1632 ميلادي، پس از اعدام مسيحيان در شهرهاي ناگازاكي» و «ادو Edo (توكيو)» » ژاپن، دولت اين كشور دستور جستجو و يافتن مسيحيان را براي اعدام شدن صادر كرد.

دولت ژاپن براي معرفي هر مسيحي پاداش نقدي هم در نطر گرفت. به زعم دولت وقت ژاپن، مبلغان مسيحي به منظور جاسوسي و تخريب فرهنگ ملي ژاپني ها به آن كشور فرستاده مي شدند.


۱۷۹۵ - كودتا در فرانسه و نگاهي كوتاه به طرز حكومت در دهه پس از انقلاب

ژنرالها و سياسيون ملي گراي فرانسوي از دير باز در انديشه دگرگون ساختن نظام حكومتي فرانسه و استقرار سيستم تازه اي مبني بر تمركز اختيارات حكومتي و قرار دادن آن در دست فرد و يا افراد قاطع و نيرومند بودند كه ژنرال ناپلئون بناپارت از سفر خاورميانه كه ضمن آن مصر را تصرف كرده بود به وطن بازگشت. فرانسه در آن زمان طبق ضابطه اي که پس از کاهش از حدت انقلاب و در حال و هواي آن تدوين شده بود توسط يك هيات مديره پنج نفره (ديركتوار) اداره مي شد. اين طرز حكومت گروهي در نوامبر سال ۱۷۹۵ به وجود آمده بود و اعضاي هيات مديره از سوي كنوانسيون ملي برگزيده مي شدند. قبلا كنوانسيون كه به مجموعه دو مجلس مقننه و موسسان گفته مي شد، راسا بر فرانسه حكومت مي كرد. پس از ايجاد «هيات مديره حكومت»، چون ميان اعضاي هيات اختلاف نظر دائمي بود، مشكلات زيادتر شده بود، مردم از بي برنامگي و سردرگمي خسته شده بودند و تقريبا همگان خواهان تغيير اوضاع بودند. براي مثال: يك مقاطعه كار ارتش فرانسه دو ميليون فرانك طلا آماده كرده بود تا صرف تغيير اوضاع كند.


در چنين وضعيتي، ناپلئون و تني چند دست بكار شدند و نهم نوامبر سال 1799 در دهمين سال انقلاب و هشتمين سال جمهوريت فرانسه اعلام كردند كه هيات مديره منحل شده است. همان شب حالت فوق العاده اعلام شد و روز بعد پارلمان راي به تعليق قانون اساسي و تاسيس يك هيات سه نفري به نام كنسول براي اداره فرانسه داد كه به حكومت كنسوليست معروف است (مشابه آنچه که 19 قرن پيش از آن در جمهوري رومبرقرار بود). به اين ترتيب، حكومت به صورت «جمهوري با تمركز اختيارات» درآمد و شكل ظاهري حكومت كه از آغاز انقلاب گفته شده بود بايد رهبري گروهي باشد تغيير چندان نيافت. كنسولهاي سه گانه از سوي سناي فرانسه انتخاب مي شدند. در آن زمان قانونگذاري در فرانسه در دست سه مجلس بود: شوراي دولتي كه لوايح را مي نوشت، مجلس جرح و تعديل به نام «تريبون» كه در باره لوايح بحث و جدل مي كرد و مجلس مقنن كه بدون وارد بحث در جزئيات شدن، راي به رد و يا تصويب لوايح مي داد. اعضاي هر مجلس نيز توسط سنا انتخاب مي شدند.

ژنرال ناپلئون يكي از سه كنسول انتخابي بود كه به تدريج (به سبک امپراتوري روم) همه امور را به نام كنسول اول به دست گرفت و كنسول اول بودن وي را مردم فرانسه در رفراندم مورخ هفتم فوريه1800 تاييد كردند. اعضاي سه گانه براي يك دوره ده ساله انتخاب شده بودند.

ناپلئون بناپارت به اين هم اكتفا نكرد و در سال 1804 مغرور از پيروزي هاي نظامي، خود را امپراتور خواند و سناي فرانسه امپراتور شدنش را تصويب كرد.

1938 - در چنين شبي كه به «شب كريستال» معروف شده است در آلمان دسته هاي نازي به يهوديان اين كشور و موسسات آنان حمله كردند.


۱۹۶۰ - نخستين رئيس جمهور كاتوليك امريكا

آمريكاييان در انتخابات عمومي نوامبر سال ۱۹۶۰ براي نخستين بار يك كاتوليك ايرلندي تبار را به رياست اين كشور فدرال برگزيدند. از زمان استقلال ايالات متحده از انگلستان، روساي جمهوري آن كشور از ميان «سفيديان پروتستان انگلوساكسون تبار(اختصارا: وسپ)» انتخاب شده بودند كه انتخابات نوامبر ۱۹۶۰ اين قاعده را شكست.

جان اف. كندي يك دمكرات ليبرال (در اصطلاح آمريکاييان؛ چپگرا) و با توجه به سوابقش مردي ميهندوست بود.


در انتخابات چهارم نوامبر 2008 آمريکا نيز براي نخستين بار يک دورگه (آفريقايي - آمريکايي) به رياست اين فدراسيون انتخاب شد. وي از سياهپوستان اصطلاحا «مين استريم» آمريکا نيست که قبلا برده بودند؛ پدر او يک کنيايي بود که براي تحصيل به هاوايي آمده بود و در اينجا با يک زن سفيدپوست آمريکايي ازدواج کرده بود که محصول اين ازدواج پسري به نام «باراک حسين اوباما« است، نوجواني را در خانه شوهر دوم مادرش که يک اندونزيايي بود در اين کشور بسر برده بود و در 47 سالگي و در چهارم نوامبر 2008 به رياست جمهوري آمريکا انتخاب شد و در انتخابات نوامبر 2012 اين مقام خودرا براي 4 سال ديگر حذف کرده است.

1328 - اعدام سيدحسين امامي عضو جمعيت فدائيان اسلام به جرم ترور عبدالحسين هژير

پس از برگزاري انتخابات فرمايشي مجلس مؤسسان، شاه دستور برگزاري انتخابات دوره شانزدهم مجلس شوراي ملي را صادر كرد. اما دربار در اين انتخابات دست برد و از مخالفان كسي به مجلس راه نيافت. جمعيت فدائيان اسلام كه بنا به درخواست آيت‏اللَّه كاشاني از ملّيون حمايت مي‏كردند، اين عمل را دسيسه عبدالحسين هژير، وزير دربار پهلوي مي‏دانستند. بنابراين سيدحسين امامي، از اعضاي فعال جمعيت فدائيان اسلام مامور اعدام انقلابي هژير شد و امامي، هژير را در 13 آبان ماه 1328 ترور نمود. امامي در جريان ترور بازداشت شد و از آن پس شكنجه‏هاي شبانه‏روزي او آغاز گرديد.


بي ‏پروايي امامي در اعتراف به قتل هژير سبب شد كه دادگاه، دو روز پس از ترور تشكيل جلسه دهد و حكم اعدام امامي را صادر كند. سرانجام رژيم از ترس اقدام فدائيان اسلام براي آزاد ساختن امامي، وي را در ساعت 2 بامداد روز 18 آبان، پنج روز پس از ترور هژير، اعدام كرد و بدين ترتيب، فدائيان اسلام، اولين شهيد خود را در راه آرمان بلند اسلامي خويش تقديم نمود.


1333 - روزي که دکتر حسين فاطمي تيرباران شد

دكتر حسين فاطمي روزنامه نگار و وزير امورخارجه دولت دكتر مصدق 18 آبان 1333 تير باران شد. وي كه محكوميتش چند روز پيش از اين تاييد شده بود هنگام اعدام 34 ساله بود. حكم دادگاه نظامي پس از تاييد و امضاي شاه به اجرا درآمد.

دكتر فاطمي در 1299 در نائين اصفهان به دنيا آمده بود و پدر و پدر مادرش روحاني بودند. وي كار روزنامه نگاري را با نوشتن مطلب براي نشريه برادرش آغاز كرده بود و در سال 1328 پس از تاسيس جبهه ملي به آن پيوسته و مورد توجه دكتر مصدق قرار گرفته بود. فاطمي سپس با انتشار «باختر امروز» آن را عملا به صورت روزنامه ناشر افكار جبهه ملي درآورده و در دوره هفدهم، از تهران به نماينگي مجلس انتخاب شده بود. در بهمن ماه 1330 درمراسم پنجمين سال مرگ محمد مسعود ناشر « مرد امروز» كه در خيابان اكباتان به قتل رسيده بود هدف گلوله مهدي عبدخدايي 14 ساله و عضو جمعيت فدائيان اسلام قرار گرفته و مجروح شده بود. وي تا پايان عمر از عوارض اين زخم مي ناليد.


دكتر فاطمي كه از خارج دكترا گرفته بود پس از مدتي كه دستيار دكتر مصدق بود به سمت وزير امور خارجه ايران منصوب شده بود. وي خروج شاه از كشور در مرداد ماه 1332 را به دليل اين كه قبلا شوراي سلطنت را تشكيل نداده بود و نيز بدون برنامه از پيش تنظيم و اعلام شده وطن را ترك كرده بود، «فرار» اعلام داشت و به سفارتخانه ها دستور داد كه با او تماس نگيرند.


فاطمي 25 مرداد 1332 در كودتاي مقدماتي سرهنگ نصيري (بعدا ارتشبد و پس از انقلاب اعدام شد) دستگير اما موفق به فرار شد. روز 28 مرداد در خانه دكتر مصدق بود و چون مي دانست كه شاه دشمن خوني اوست، پس از به محاصره درآمدن خانه، از آنجا فرار كرد و پنهان شد و تا اسفند همان سال كه در خانه اي در كوچه رضائيه منشعب از ميدان تجريش دستگير شد هر چند وقت در يك خانه پنهان بود. همسايه آن خانه به تصور اين كه يك توده اي ريش گذارده و خود را به بيماري زده و در آنجا پنهان گرديده جريان را اطلاع داد و ماموران فاطمي را گرفتند و به فرمانداري نظامي بردند كه در آنجا چند نفر (گويا با نقشه قبلي برخي مقامات) وي را هنگام انتقال تحت الحفظ از ساختماني به ساختمان ديگر چاقو زدند!! و مجروح كردند. محاكمه دكتر فاطمي غيرعلني انجام گرفت و كسي جز اعضاي محكمه نتوانست حرفهاي او را بشنود. شاه با فرجامخواهي دكتر فاطمي موافقت نكرد، درخواست روحانيون و بزرگان اصفهان را هم در دادن يك درجه تخفيف به او نپذيرف و با اين كه غير نظامي بود و اقدام مسلحانه نكرده بود سحرگاه 18 آبان 1333 در ميدان تير لشكر دو زرهي به جوخه اعدام سپرده شد و «تيرباران» گرديد.

روحانيون اصفهان در يك تلگرام گروهي به شاه نوشته بودند كه حسين فاطمي يك «سيد» و از اولاد پيغمبر است و قتل او براي سلطنت يمن نخواهد داشت.

پس از انقلاب 1357 و تغيير نظام، خيابان آريامهر تهران به «دكتر حسين فاطمي» تغيير نام داده شد و تنها نامي از ميان پيروان خط دكتر مصدق است كه پس از كناره گيري مهندس بازرگان از رياست دولت موقت، هنوز از خيابان حذف نشده است و برخي دليل آن را تعلق دكتر فاطمي به خاندان روحاني معروف نائين مي پندارند.

1970 - روزي كه مرد بزرگي به نام شارل دوگل درگذشت

نهم نوامبر سال 1970 شارل دوگل ــ مردي كه عاشق بي قرار ميهنش، فرانسه بود ــ ديده از جهان فرو بست. وي 22 نوامبر سال 1890 در «ليل» به دنيا آمده بود و پدرش مدرس فلسفه و ادبيات بود.

مورخان در اين نكته متفق القولند كه فرانسوياني كه به اندازه دوگل در انديشه بزرگي و حفظ شئونات فرانسه و خدمت به آن بوده اند به شمار انگشتان دست نمي رسند. به گفته فرانسوا ميتران رقيب سياسي دوگل، هيچ فرانسوي به اندازه دوگل فرانسه را دوست نداشت؛ دوگل سخنگو و نماد شخصيت و وجدان فرانسه بود.

در مراسم ترحيم دوگل كه 12 نوامبر 1970 بر گزار شد هشتاد رئيس كشور و رئيس دولت شركت كرده بودند، ولي طبق وصيت او به هيچكدام اجازه داده نشد كه در مراسم تدفين او در دهكده محل اقامتش حضور يابد.

دوگل از جواني عاشق خواندن تاريخ و نوشتن بود. او در جنگ جهاني اول در جبهه «وردن» زخمي شد و به اسارت آلماني ها در آمد. پس از جنگ، دوگل خاطرات اسارت نسبتا طولاني خودرا به صورت كتاب منتشر ساخت.


با ايجاد خط دفاعي «ماژينو» مخالفت كرد و در عوض نظر داد كه فرانسه براي دفاع از خود، واحدهاي زرهي و مكانيزه با تحركت زياد داشته باشد. دولت وقت فرانسه نظر اورا نپذيرفت، ولي آلماني ها آن فرضيه را وارد دروس مدارس نظام خود كردند و همان را به اجرا در آوردند و با همان تاكتيك فرانسه را تصرف كردند.

پس از آغاز جنگ جهاني دوم و موفق نبودن فرانسه در آن، دوگل با سازش با آلمان مخالفت كرد و به انگلستان رفت و فرانسه آزاد و جنبش مقاومت را به وجود آورد. در اوت 1944 به فرانسه بازگشت و در آزاد كردن پاريس مشاركت كرد.

پس از جنگ، رهبري فرانسه را به دست گرفت، و يك جبهه ناسيوناليست مافوق احزاب تاسيس كرد. باني جمهوري پنجم بود و در دور دوم به قدرت رسيدن خود به الجزاير استقلال داد و با اعتقاد به استقلال عمل فرانسه و اروپاي قاره اي، دفاتر «ناتو» را از فرانسه اخراج و فرانسه را از فعاليت هاي نظامي اين اتحاديه نظامي كناركشيد و تا زنده بود با عضويت انگلستان در بازار مشترك مخالفت ورزيد، رشته هاي دوستي فرانسه با شوروي و آلمان را مستحكم ساخت و ميان سران فرانسه و اين دو دولت ملاقاتهاي منظم سالانه ترتيب داد و بالاخره فرانسه را به يك قدرت اتمي مستقل مبدل ساخت.

از آنجا كه با حكومت پارلماني به دليل سياسي كاري نمايندگان پارلماني ميانه خوب نداشت بر اختيارات رياست جمهوري افزود. باوجود اين، در سال 1968 با اعتصابات و تظاهرات دانشجويي و كارگري كه محرك آنان كمونيستها و سوسياليستها بودند رو به رو شد، اما شكست نخورد. هنگامي احساس شكست كرد كه با خواست او مبني بر محدود شدن اختيارات سناي فرانسه موافقت نشد كه انتظار آن را نداشت و در آوريل 1969 كناره گيري كرد و به نوشتن كتاب روي آورد كه 17 ماه بعد در گذشت. وي درجه خود را از سرتيپي كه اوايل جنگ به او داده شده بود ارتقاء نداد.

1998 - در انگلستان مجازات اعدام کاملا لغو شد.

زادروزها

۱۴۵۱ - زادروز کریستف کلمب تاجر و دریانورد اسپانیایی
۱۸۱۸ - زادروز ایوان ترگنیف نویسندهٔ مشهور روس


۱۸۴۱ - زادروز ادوارد هفتم پادشاه بریتانیای کبیر، ایرلند و مستعمرات بریتانیا و امپراتور هندوستان از ۱۹۰۱ تا ۱۹۱۰
۱۸۷۷ - زادروز محمد اقبال لاهوری شاعر و فیلسوف بزرگ زبان فارسی


۱۹۲۹ - زادروز ایمره کرتس نویسندهٔ اهل مجارستان برندهٔ جایزه نوبل ادبیات ۲۰۰۲
۱۹۳۴ - زادروز کارل سیگن اخترشناس آمریکایی، اخترشیمی‌دان، مشاور سازمان ناسا، نویسنده و مروج علوم طبیعی


۱۹۷۴ - زادروز آلساندرو دل‌پیرو فوتبالیست ایتالیایی


درگذشت‌ها

۱۹۰۶ - درگذشت کارل شورتس سیاستمدار و سردار آمریکایی
۱۹۱۸ - درگذشت گیوم آپولینر شاعر فرانسوی


۱۹۲۸ - درگذشت روآلد آموندسن فاتح قطب جنوب
۱۹۳۷ - درگذشت رمزی مک‌دونالد نخست وزیر بریتانیا


۱۳۳۳ - درگذشت دکتر حسین فاطمی وزیر امور خارجه دولت دکتر محمد مصدق.
۱۹۴۰ - درگذشت نویل چمبرلین نخست وزیر بریتانیا


۱۹۵۳ - درگذشت ملک عبدالعزیز اولین پادشاه و بنیان‌گذار کشور عربستان سعودی
۱۹۷۰ - درگذشت شارل دو گل رئیس‌جمهور فرانسه


۲۰۰۸ - درگذشت میریام ماکبا خوانندهٔ اهل آفریقای جنوبی

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون