بهترین ترجمه، تفسیر و اپلیکیشن قرآنی

همشهری جوان: خیلی دور نیست زمانی که هر روز ماه رمضان، در کنار روزه با دور هم نشینی هایی برای ختم قرآن همراه بود. هر روز یک جزء قرآن دسته جمعی قرائت می شد و اگر احیانا بنا به اتفاقی، امکانش برای کسی در روزی محقق نمی شد، «مفروض» به حساب می آمد و بی تابی می کرد تا بعدازظهر، پیچ رادیو را بچرخاند و برسد به صدای دلنواز صوت ترتیل ساعت سه، قضای آن روزش را به جا بیاورد.

آن روزها برای خیلی ها که سواد خواندن قرآن نداشتند، تنها امکان دوره کردن کامل، همین فرصت مغتنم رمضان بود. کم کم نوارهای ترتیل عبدالباسط و منشاوی و استا پرهیزگار منتشر شد و دیگر امکان قرآن خوانی بی غلط مهیاتر بود. مادر بزرگ ها می توانستند هر وقت هوس کردند، تکیه بدهند به پشتی و سوره دلخواهشان را بشنوند.

پیچیدن نوار و پاره شدنش هم نمی توانست جلوی این لذت را بگیرد. آن روزها، طنین تلاوت قرآن در خانه ها، واجب بود و خانه ای که در آن صدای قرآن شنیده نمی شد، بی برکت. حالا روزگار گذشته. دیگر چندان از از دور هم نشینی های ختم قرآن خبری نیست. با این وجود، امکان بیشتری برای همراهی مداوم با قرآن فراهم شده.

می شود حین راه رفتن در خیابان، حین انتظار در مترو، حین رانندگی و حتی خواب صدای تلاوت را شنید و آیات را زمزمه کرد. حالا جور دیگری می شود نوای دل انگیز کلام الله را نوای پس زمینه زندگی ماشینی کرد ... در سبک زندگی این شماره، درباره «چگونه خواندن» این کتاب مبین حرف زده ایم؛ اینکه چه جور قرآن مناسب حال و احوالمان را (بر اساس ترجمه، قطع، کتابت و ...) انتخاب کنیم، برای فهمش چطور سراغ تفسیرها برویم، و در نهایت سراغ این رفته ایم که دنیای تکنولوژی های مدرن و به روز، چه امکانات تازه ای برای مطالعه این متن در اختیار ما قرار می دهد.

سراغ چه ترجمه هایی برویم؟ هر کدامشان چه ویژگی هایی دارند؟

قرآن به هر زبانی

ترجمه قرآن به عنوان متنی مقدس و چند لایه که قرار است راهنمای دین و دنیای بشر باشد، نه کار آسانی است، نه هنر هر کس. به همین خاطر بین فقها اجماع وجود دارد که ترجمه قرآن، حکم خود قرآن را ندارد و حتی در سده های نخست اسلام، بحث های جدی درباره جواز ترجمه آن در جریان بود. با این وجود بدیهی است که برای غیر عرب زبان ها، وجود ترجمه های قرآنی ناگزیر است. در حال حاضر و در کشور ما، چهار ترجمه بیشتر مورد اقبال مردم و البته ناشران است (به این دلیل که حق مترجمی در انتشار مجددشان پرداخت نمی شود)؛ ترجمه های الهی قمشه ای، مکارم شیرازی، حسین انصاریان و مهدی فولادوند. اما ترجمه های خوب دیگری هم هست.

* آینه نمونه هر ترجمه، از سوره مبارکه «اعراف» آیه شریفه دوم انتخاب شده است:

«کِتَابٌ أنزِلَ إِلَیکَ فَلا یَکُن فِی صَدرِکَ حَرَجُ مِنهُ لِتُنذِرَ بِهِ وَ ذِکرَی لِلمُؤمِنِینَ»

محمد کاظم معزی

از مترجمین نسل اول قرآن که شاید ترجمه اش برای قدیمی ترها نوستالژیک باشد. ویژگی ترجمه او، تحت اللفظی بودن آن است.

مشکل احتمالی برای شما: این ترجمه (و کلا نسل اولی ها که تحت اللفظی ترجمه می کنند) خیلی به کار کسی که عربی نمی داند، نمی آیند. عین به عین لغات متن اصلی بودن و نداشتن انشابندی درست در زبان فارسی، از ویژگی های برجسته این گروه از ترجمه ها محسوب می شود.

نمونه: کتابی است که فرستاده شده است به سوی تو پس نباشد در سینه ات تنگی ای از آن تا بترسانی بدان و یادآوردنی است برای مؤمنان

چه کسی بخوانند؟

به خاطر لغت به لغت بودن، می توانید حین استفاده از این ترجمه روی تقویت عربی تان هم کار کنید چون لغات کاملا به ترتیب آیه اصلی، ترجمه شده اند و به راحتی قابل تشخیص اند که کدام واژه معنی کدام کلمه است.


مهدی الهی قمشه ای

از نسل دوم مترجمان قرآن که ترجمه اش مشهورترین ترجمه «معنایی» محسوب می شود. مهمترین ویژگی این ترجمه ها، انتقال پیام و محتوای متن مبدا و پایبندی به ساختارهای زبانی زبان مقصد است. حد فاصلی است بین ترجمه تحت اللفظی (مثل ترجمه مرحوم معزی) و آزاد همراه است با تفسیر و تاویل شخصی و از ترجمه های روان به حساب می آید.

مشکل احتمالی برای شما: تفاسیر، از ترجمه خود آیه قابل تفکیک نیستند، ضمن اینکه توضیحاتی براساس اعتقادات شیعه به آن اضافه شده. البته در ویرایش جدید که حسین استاد ولی آن را انجام داده، بخشی از نقدهای قبلی رفع شده.
نمونه: این کتابی است که به تو نازل شد، پس تو دلتنگ و رنجه خاطر (از انکار مردم) نسبت به آن مباش، تا (مردمان را) به (آیات عذاب) آن بترسانی و اهل ایمان را سبب یادآوری باشد.

چه کسانی بخوانند؟

زبانی ساده و عامه پسند داردو خوش خوان و سلیس است. برای کسانی خوب است که زیاد درگیر لغات نباشند و بخواهند درک ساده تری از آیات داشته باشند. (از این ترجمه ها، ترجمه ابراهیم بروجردی دقیق تر است.)


بهاء الدین خرمشاهی

شیوایی و سادگی، رعایت ریزه کارهای ادبی و رعایت امانت، این ترجمه را به یکی از معتبرترین نسخه های فارسی شده قرآن بدل کرده.

مشکل احتمالی برای شما: از انتقاداتی که به این ترجمه وارد می کنند، نگاه تفسیر گرایانه و عرفانی آن است که با متن اصلی آیات قاطی شده و راحت نمی شود تشخیص داد اینجا اصل قرآن است یا تفسیر آن.

نمونه: کتابی است که به سوی توفرو فرستاده شده است، پس نباید از آن تنگدلی یابی، تا بدان هشداردهی و پندآموزی برای مومنان باشد.

چه کسانی بخوانند؟

یکی از ترجمه های جوانپسند است؛ روان و امروزی، و در عین حال ادبی. خرمشاهی هر جا لازم بوده، توضیحات اضافه را داخل کروشه آورده. ضمنا همراه با ترجمه، تفسیر آیات هم در پایین صفحه موجود است که در کنار مقاله های انتهایی در رابطه با قرآن پژوهی و همینطور یک واژه نامه، انتخاب خوبی پیش روی برای دانشجویان و علاقمندان قرار می دهد.


محمد مهدی فولادوند

فولادوند جزء مترجمان نسل سوم و غیرحوزوی قرآن است و یکی از محبوبترین و به نظر عده ای، بهترین آنها واژه های انتخابی، با دقت گزینش و روی آنها تحقیق شده. امتیاز ترجمه او در همین هاست: امانت داری، مطابقت با اصل در ایجاز و اطناب و تاکید، استفاده از معادل های رایج در فارسی و در عین حال پرهیز از زبان روزمره، ریزه کاری های ادبی و ...

مشکل احتمالی برای شما: خبری از هیچگونه توضیح و تفسیر در ترجمه نیست و هیچ پرانتزی باز نمی شود. بنابراین گاهی معنای آیه های سخت کنگ باقی می ماند.

نمونه: کتابی است که به سوی تو فرو فرستاده شده است. پس نباید در سینه تو از ناحیه آن، تنگی باشد - تا به وسیله آن هشدار دهی و برای مومنان پندی باشد.

چه کسانی بخوانند؟

سلیس و روان است. متن،جمله به جمله معنی شده و تقدم و تاخر عبارات حفظ شده است.


ناصر مکارم شیرازی

نسخه جزء آن دسته ترجمه قرآن است که تفسیر در ترجمه را جایز ندانسته اند، با اینحال به اندازه ترجمه فولادوند هم از آن اجتناب نکرده اند.

مشکل احتمالی برای شما: برخی کارشناسان این ترجمه را به دلیل نگاه فقه گرایانه در ترجمه برخی از آیات، مورد نقد قرار می دهند.

نمونه: این کتابی است که بر تو نازل شده و نباید از ناحیه آن، ناراحتی در سینه داشته باشی تا به وسیله آن، (مردم را از عواقب سوء عقاید و اعمال نادرستشان) بیم دهی و تذکری است برای مومنان

چه کسانی بخوانند؟

اگر دلتان می خواهد همزمان با خواندن قرآن، تفسیر کوتاهی از آن را هم بخوانید این ترجمه به کارتان می آید.


امید امجد

از نسل چهارم مترجمان، که ترجمه اش موزون است. البته این اولین ترجمه قرآن به این شکل نیست. نسخه هایی از قرن چهارم در مشهد پیدا شده که در آنها مترجمی گمنام، سعی کرده قرآن را به شکلی موزون ترجمه کند.

مشکلی احتمالی برای شما: ترجمه چندان احساس متن مقدس را نمی دهد و به متنی ادبی تبدیل شده که اثرگذاری چندانی ندارد.
نمونه: کتابی بزرگ از خداوند جود / به تو ای محمد بیامد فرود / از انکار مردان باطل پسند / مبادا تو را سینه گردد نژند / کنون مردمان را ز روز جزا / بترسان و از خشم یکتا خدا / به مردان مومن بشارت بده / از مژده، بساطی برایشان بنه

چه کسانی بخوانند؟

کسانی که ذوق هنری و طبع شاعرانه دارند.


معرفی چند سایت، اپلیکیشن و نرم افزار برای قرائت قرآن

E-Quran

بدی های عصر تکنولوژی به کنار اما خوبی اش به این است که در کنار همه چیزهایی که از آدمیزاد می گیرد، امکانات زیادی هم در اختیارش می گذارد. از این جمله است امکانات نرم افزاری و اپلیکیشن های قرآنی که به سادگی و تقریبا ارزان در دسترس هستند، یا انواع سایت هایی که به شما امکان مطالعه قرآن و شنیدن و خواندن ترجمه های مختلف را می دهد و تجهیزاتی که نزدیکی و انس با قرآن را برای همه راحت تر و ممکن می کند.

سخت افزار

قلم قرلآنی هوشمند : این قلم قرآنی، تقریبا چند سالی است وارد بازار قرآنی شده و شامل یک قرآن مخصوص با خط عثمان طه، به علاوه یک قلم مخصوص است. استفاده از آن به این صورت است که شما قلم را روی هر قسمتی از سوره که مد نظرتان است، می گذارید و نرم افزار از آن آیه شروع به قرائت می کند. این نرم افزار به طور خاص برای افرادی که آموزش لازم برای خواندن قرآن را ندارند، قابل استفاده و مفید است.

قرآن خوان هوشمند: نمونه هایی از قرآن های روی دستگاه های mp۴ هم موجود ات (و به «قرآن دیجیتال» شهرت پیدا کرده) که هم صفحه مانیتور بزرگتری دارند و هم فونت متن هم قابل تنظیم و بزرگ و کوچک شدن است. به علاوه اکثر این دستگاه ها، امکانات جانبی نظیر چند ترجمه و ترتیل هم همراه دارند. موقع انتخاب این دستگاه، به همین امکانات جانبی و تعدد هر چه بیشترشان باید توجه کنید.


نرم افزارها

جامع تفاسیر: در حال حاضر مراکز فرهنگی متعددی مشغول به تولید برنامه ها و نرم افزارهای قرآنی هستند. یکی از کاربردی ترین نرم افزارها، نرم افزارهایی هستند که علاوه بر امکانات صوت و ترجمه، به کار تفسیر هم بیایند. مثلا نرم افزار «جامعه تفاسیر» که نسخه جدیدش، علاوه بر امکانات رایجی نظیر قابلیت جستجو، 183 تفسیر عربی (با ترجمه) و فارسی، 55 ترجمه فارسی، 10 ترجمه انگلیس، 5 لغت نامه عربی به فارسی را دارد. مجموع کتاب هایی که توی این نرم افزار جا شده 1224 جلد است، یعنی یک کتابخانه کامل که اگر بخواهیم یک جا جمعش کنیم، می شود چیزی حدود یک اتاق 2 در 2 که دیوارهایش از پایین تا بالا پرکتاب باشد.

نرم افزار قرآن تبیان : این نرم افزار تلفن های همراه اندرویدی را موسسه فرهنگی «تبیان» تهیه کرده و دانلود آن رایگان است. نرم افزار تصویری است با خط عثمان طه و ترجمه آیت الله مشکینی که امکان بزرگنمایی هم دارد. ضمن اینکه امکانات جستجو در سوره، آیه، جزء، متن قرآن، متن ترجمه، نشانه گذاری و دسترسی تصادفی هم در آن قرار داده شده. نسخه های مختلف آن را می توانید از این آدرس ها بگیرید:

نسخه اول:

http://mc.tebyan.net/Qutput.aspx File=Tebyan Quran۱apk

نسخه دوم:

http://mc.tebyan.net/Output.aspxFile=TebyanQuran۲apk

نسخه سوم:

http://mc.tebyan.net/Output.aspxFile=TebyanQuran۳.apk

البته هر کدام از نسخه ها به لحاظت امکانات و حجم، با هم فرق می کنند.

نرم افزار الانوار: این نرم افزار هم رایگان است و سه زبانه (فارسی، عربی و انگلیسی). کار با آن ساده است و امکاناتی مثل امکان افزودن ترجمه های مختلف قرآن به نرم افزار، افزودن تفسیر قرآن، امکان دانلود و نصب ترجمه ها و تفاسیر، مقایسه بین ترجمه ها، مقایسه بین تفاسیر، یادداشت گذاری زیر هر آیه، موضوع بندی آیات، آیات تکرار شده و ... در آن وجود دارد. این نرم افزار به درد کسانی می خورد که می خواهند پژوهشی قرآنی داشته باشند.


اپلیکیشن ها

اپلیکیشن های قرآنی اندروید: اگر وارد سایت «کافه بازار» (که برنامه های اندروید را برای ایرانی ها ارائه می کند) شوید، می توانید اپلیکیشن هایی را ببینید که متعلق به خود گوگل است و می شود آنها را دانلود کرد. این اپلیکیشن ها علاوه بر اینکه قرائت های مختلف قرآنی دارند، از امکانات دیگری هم برخوردارند؛ مثلا تلاوت صدای 15 قاری مختلف مصری را با خود دارد، امکان تگ کردن و مارک کردن به شما می دهد و خود فارسی زبانان هم برای آن، ترجمه فارسی اضافه کرده اند که با یک سرچ ساده دسترسی به آن ممکن می شود.

اپلیکیشن معجزات قرآنی (Quran Mirades): این اپلیکیشن که قابل نصب در آی پد و آی پاد است، به شما این امکان را می دهد تا اطلاعات قرآنی خود را تا حد زیادی افزایش دهید. بحث هایی درباره بیش از ۱۰۰ معجزه قرآنی در آن مطرح شده که در سه گروه «معجزات علمی، معجزات تاریخی و پیشگویی های قرآن» دسته بندی شده اند. این اپلیکیشن هم رایگان است.

آیه های قرآنی روز (Quran Vere of the Day): دانلود این برنامه هم - که قابلیت نصب در آی پد و آی پاد را دارد - رایگان است و به درد ماه مبارک رمضان می خورد و فرصتی به شما می دهد تا بتوانید تعدادی آیات قرآنی را در طول ماه حفظ کنید. این آینه ها به صورت روزانه در اختیار قرار می گیرند و می توانید Reminder یا بخش یادآوری آن را تنظیم کنید تا حواستان باشد در ساعاتی خاص، آیه های مورد نظر را مرور کنید.


سایت ها

سایت ها: سایت ghorany.com و telavat.ir، دو سایتی هستند متعلق به سازمان دارالقرآن. می توانید در آنها همراه با دیگران، ختم قرآن دسته جمعی یا فردی داشته باشید. با ثبت نام در این سایت ها، از شما خواسته می شود تعدادی جزء مشخص شده، یا آیات مشخص شده را طی مدت زمان مشخصی مثلا یک روز یا یک ماه بخوانید.

سایت tanzil.net ۲۶ هم به کار قرآن خواندن حین کار می خورد. ترتیل مختلف را دارد (یعنی برای همه سلیقه ها) که می توانید ابتدا صدای مورد نظرتان را انتخاب کنید و بعد ضمن نمایش فلش آیات و امکان ملاحظه انواع ترجمه به زبان های مختلف، به این ترتیل مورد نظر هم گوش بدهید. امکان تکرار هر آیه تا ۲۲ مرتبه را دارید، می توانید چند ترجمه را با هم مقایسه بکنیدو کلی امکان دیگر.