روایت تاج از فساد در فوتبال ایران

سالنامه شرق - مهدی زعیم زاده، سجاد فیروزی: شدت برف چنان زیاد شده بود که امید کمی برای رسیدن به موقع برای گفت و گو وجود داشت؛ خیابان های سئول هم سفیدپوش شده بودند و جای پای عابرانی که از شدت سرما تند تند قدم برداشته بودند کاملا هویدا بود. با عجله از سر کوچه سوم، که ماشین هایش حسابی برف پوش شده بودند، به ته آن رفتیم و سراغ آقای تاج را گرفتیم.

خوشبختانه برف، بیش از آنکه فکرش را کنیم کمک کرد؛ مهدی تاج که حالا دفتر علی کفاشیان، رییس سابق فدراسیون را گرفته بود بیش از ما اسیر برف شده بود. قرارهای قبلی رییس فدراسیون هم به دلیل همین بارش غیرمنتظره سر جای خودش باقی مانده بود و می شد حدس زد که مصاحبه قطعا تاخیر دارد.

تاج با ورودش میهمان های زیادی را پذیرا شد. کمتر پیش می آید که روز پنجشنبه رییس تازه فدراسیون فوتبال، که تلاش کرده از زمان ورودش به این ساختمان کمتر با رسانه ها گفت و گو کند، این قدر شلوغ باشد. بعد از یک ساعت، او خودش را به اتاق علی کفاشیان رساند که درست کنار اتاق رییس فدراسیون قرار دارد. رو به رویمان نشست و از خاطرات قدبمی اش درباره «شرق» گفت. تلاش می کرد با گرمی صحبت هایش، سردی هوا و البته انتظار و تاخیر به وجود آمده راگرم کند.

تسبیحی قهوه ای رنگ را دانه دانه می شمرد و همان طور به حرف هایش ادامه می داد. دفترچه یادداشت کوچکی هم در دست داشت که گویی فهرست کارهایی را که قرار بود در آن روز برفی انجام دهد، در آن یادداشت کرده. خاطراتش از «شرق» که تمام شد، دوباره برخاست، عذرخواهی کرد و گفت پنج دقیقه دیگر بر می گردد؛ باز هم میهمان ناخوانده دیگری برایش آمده بود. اندکی بعد آمد و دعوت کرد به دفترش برویم.

پشت به پنجره ای نشست که برف پشت شیشه های مشغول باریدن بود. پیراهنی صورتی با کت و شلوار سرمه ای کمی چهره اش را بشاش تر نشان می داد. مهدی تاج شروع نکرده، قول گرفت حرف هایش در سالنامه منتشر شود تا دیگر همکارانمان در روزنامه ها و خبرگزاری ها گله نکنند. به قولی که به او دادیم عمل کردیم و گفت و گوی مفصل آن روز برفی را برای سالنامه گذاشتیم. آنچه در اینجا می خوانید خلاصه ای از آن گفت و گوی بلند است.

آقای تاج به عنوان سوال اول از روز ثبت نام شروع کنیم. چه شد که تصمیم گرفتید برای ریاست فدراسیون فوتبال کاندیدا شوید؟

واقعیت این است که من اصلا قصدی برای آمدن نداشتم. این حرف را برای اولین بار است که می زنم. روز آخر در همین اتاق (ریاست فدراسیون) نشسته بودیم که آقای کفاشیان آمدند و گفتند قصد شرکت کردن در انتخابات را ندارند. این حرف را هم جدی زدند. در نهایت جمع بندی کردیم و به اینجا رسید که گفتند آقای تاج شما بروید در انتخابات شرکت کنید. این حرف ها مربوط به آخرین روز بود و ساعت 9 شب هم آخرین مهلت برای اسم نویسی. آقای کفاشیان به جلسه ای در وزارت ورزش یا جایی دیگر رفته بودند که من هیچ وقت نفهمیدم کجا بود... بعد که برگشتند، گفتند برای شرکت در انتخابات نام نویسی نمی کنند.

یعنی بعد از بازگشت از آن جلسه بود که گفتند قصدی برای شرکت کردن در انتخابات ندارند؟

بله، بله. ما تا آخرین لحظات هم همین جا (در دفتر) بودیم. قرار شد ایشان بروند (به جلسه) و بیایند و کارهای ثبت نام شان را انجام دهند، چون مدارکشان را هم آماده کرده بودند. وقتی برگشتند، گفتند ثبت نام نمی کنند. جمع بندی شد که من ثبت نام کنم، ولی صحبت های زیادی کردیم و گفتم که من آمادگی چنین کاری (ثبت نام برای ریاست فدراسیون) را ندارم. اصلا از صبح که از خانه بیرون زده بودم، قصدی برای شرکت کردن در انتخابات ریاست فدراسیون نداشتم. در نهایت مخالفت شد و بعد مدارک جور شد و کارهای ثبت من صورت گرفت.

و آنجا بود که سناریوی معروف «پوتین- مدودف» در فدراسیون فوتبال شکل گرفت. درست است؟

طبیعی بود که بعد از اتفاقات پیش آمده، برای بعضی ها چنین ذهنیتی پیش بیاید که حالا که آقای کفاشیان نیامده، به جایش تاج آمده است؛ ضمن اینکه در میان خودمان هم صورت مسئله این چنین نبود، چون آقای کفاشیان به افراد دیگری هم گفته بودند که بیایید و کاندیدای ریاست فدراسیون فوتبال شوید.

با این حال تصور می کردید که راحت رای بیاورید و به عنوان رییس فدراسیون فوتبال انتخاب شوید؟

به نظر خودم بله. طبیعتا می توانستم چنین نتیجه ای را پیش بینی کنم؛ حالا با چند رای بیشتر یا کمتر. حتی همین حالا هم که رییس شده ام به نظرم کاملا طبیعی است.

چرا چنین فکری می کنید؟

چون اگر قرار باشد کسی رییس فدراسیون فوتبال شود، بالاخره باید گذشته ای در فدراسیون، هیئت ها و مدیران باشگاه و موارد مشابه داشته باشد. این موضوع درباره آینده هم صدق می کند و این طور نیست که فقط الان باید چنین باشد. بالاخره باید هیئت ها و باشگاه ها چنین کاندیدایی را بشناسند. شرایط برای کسی که قرار است از بیرون این مجموعه وارد شود، خیلی سخت می شود. این موضوع فقط مربوط به فدراسیون فوتبال نیست و در هر حوزه ای صدق می کند. به همین خاطر است که می گویم می توانستم نتیجه انتخابات را پیش بینی کنم.

شما از فدراسیون کفاشیان به ریاست رسیده اید؛ می شود گفت که شباهت های کاری دارید؟

آقای کفاشیان توانمندی های بسیار زیادی دارند و در مجموع مرد بسیار شریفی هستند. ولی ما ویژگی های کاملا متضادی داریم. ایشان آدم بسیار آرام و خونسردی هستند، یعین «دقیقا» برعکس من. آنهایی که با من کار کرده اند، می دانند که من عکس این ماجرا هستم؛ یعنی اگر کسی چیزی بگوید و همین امروز جوابش را ندهم، شب خوابم نمی برد. [لبخند می زند] اگر کسی چیز گفت باید جوابش را بدهم و پاسخ گو باشم. ضمن اینکه من جدی و شاید خیلی جدی هستم.

اگر بخواهم مثالی برای این جدی بودنم بزنم همین بحث جوان گرایی در لیگ است که اگر جدی نبودیم هرگز چنین اتفاقی نمی افتاد. باشگاه ها را مجبور به استفاده از بازیکنان جوان کردیم و حالا ماحصلش را در تیم ملی و باشگاه های پرسپولیس و استقلال و بقیه تیم ها به خوبی می بینیم. البته این را هم بگویم که در عین جدیت، آدم پرحوصله ای هم هستم؛ روز اولی که آمدم؛ خیلی ها منتظر بودند تغییرات گسترده ای انجام بدهم و بقیه هم بگویند چه آدم پرقدرتی. با این حال من با حوصله تلاش کرده ام بدون شتاب، التهاب، کنش و واکنش کارم را انجام دهم. در پاسخ گویی جدی هستم، ولی در این موارد کاملا پرحوصله ام.

ولی شروع کار شما با آقای کفاشیان یکی نبود؛ ایشان به قول خودشان «اشتباهی» وارد فوتبال شدند و شناختی نداشتند. ولی شما از دل این مجموعه انتخاب شدید و دستی بر آتش داشتید. البته درست هم روزهایی انتخاب شدید که فدراسیون فوتبال کلی مشکل داشت: از استعفای کی روش گرفته تا بقیه موارد...

روزی که آمدم، کی روش التهاب زیادی داشت و نگران بود. او استعفایش را نوشته بود و به کی روش قول داده بودند که استعفا را می پذیرند. تقریبا کار با کی روش تمام شده بود، ولی ما دوباره با هم نشستیم و صحبت کردیم و به توافقاتی رسیدیم و قول هایی دادیم که در شرایط بد اقتصادی باید به آنها عمل می کردیم.

در مورد بازیکنان هم سعی کردیم حق و حقوقشان را پرداخت کنیم و برای آنها پرواز چارتر بگیریم و اتوبوس مجهز و مدرن تدارک دیدیم. غیر از این مورد درباره تیم ملی دوباره مشکل لباس داشتیم. آن زمان بحث «جیووا» بود که با این برند به مشکل خورده بودیم و ماجرای خوبی رخ نداده بود. به هر حال ما که آمدیم کمی زمان داشتیم و با حل این مشکل لباس های آدیداس را گرفتیم که فکر می کنم بیش تر فقط یک با قبل از انقلاب این برند تن بازیکنان تیم ملی رفته بود.

مورد دیگری هم که همه درباره اش می دانند ماجرای «ایفمارک» است که قبل زا انتخابات بحث هایش شروع شد و وقتی رسیدم باید این موضوع را هم سر و سامان می دادیم.

خب این موارد، موضوعاتی بود که حل شدند. چه کارهایی در این زمان دوست داشته اید انجام بدهید که یا نشده یا اینکه پروسه انجامش کند پیش رفته است؟ اصولا چه موانعی بر سر انجام چنین کارهایی بوده است؟

ما چند هدف گذاری داشته ایم؛ نه من بلکه هر رییس فدراسیون فوتبالی که اینجا باشد باید این موارد را در اولویت بگذارد؛ مهم ترینش این است که تیم های ملی اش به جام جهانی برود، چون محصول فرایند لیگ و اتفاقات فوتبالی همین صعود تیم های ملی به جام جهانی است. تیم ملی جوانان تقریبا ۱۶ سالی می شد که به جام جهانی نرفته بود. در رده نوجوانان هم که ماجرا مربوط به زمانی است که خودم آن موقع مدیر تیم های ملی بودم. در این راه هم البته موانعی داشتیم.

موضوعی که الان می توانم درباره اش حرف بزنم مربوط به بازی های انتخاب تیم ملی جوانان است که در بحرین بود و شورای برون رمزی به ما برای سفر به این کشور مجوز نمی داد. نهایتا با رایزنی ها و دستور خود من، تیم جوانان به بحرین رفت ک الحمدالله هیچ اتفاقی نیفتاد، ولی اگر می افتاد «تکه بزرگه مان» گوشمان بود! [می خندد] یعنی اگر یکی از بچه ها در این کشور گم می شد یا اتفاق دیگری می افتاد، واقعا دردسر زیادی می کشیدیم، چون نه مسئول فرهنگی داشتیم نه رایزن سیاسی، نه سفارت داشتیم، نه کنسول... هیچی نداشتیم.

آنجا رفتیم و بالاخره هم جواز ورود به جام جهانی را گرفتیم که اتفاق بسیار خوبی برای فوتبال بود. نوجوانان و فوتسال هم کارهایشان خوب بود و فوتسال که کار استثنایی رد و سوم جهان شد. با این حال حتما می دانید که پیشانی فوتبال تیم بزرگسالان است و ما برای رسیدن به جام جهانی کار سختی داریم. حالا اگر تیم ملی به جام جهانی نرود، تمام فعالیت های دیگرمان در حوزه فوتبال ناتمام باقی می ماند.

ولی شاید موضوع ادامه دار «حق پخش تلویزیونی» پرچالش ترین کار شما در این مدت بوده است...

کار سخت تری که در این مدت داشته ایم، موضوع حق پخش تلویزیونی است؛ درست است. من یک مثال در این مورد می زنم و امیدوارم مثال خوبی باشد؛ شما یک تاکسی را در نظر بگیرید که باید ۱۰ هزار تومان در روز درآورد و ۱۰ هزار تومان خرج کند؛ بنزین، روغن و خرج خانه و چنین مسائلی. حالا بیایند و به این تاکسی بگویند که ۷۰ درصد مشتری ها را مجانی سوار کند، یعنی با ۳۰ درصد درآمد صددرصد کارهایش را بچرخاند؛ یعنی باید با سه هزار تومان این امورات را بگذراند.

خب این تاکسی بالاخره یک روز می ایستد. فوتبال کشور هم دچار چنین اتفاقی است؛ در بقیه کشورها ۷۰ درصد درآمد از محل حق پخش تلویزیونی است که حالا به ما گفته اند نمی توانید این پول را داشته باشید و باید «مجانی» سوار کنید. یعنی اگر من همه درآمدها را خوبِ خوبِ خوب داشته باشم، می شود ۳۰ ردصد هزینه ها.

حالا شما ببینید رقبای ما چگونه اداره می کنند، ما چگونه؟ کره با 167 میلیون دلار به صورت مصوب، آن هم بدون در نظر گرفتن حق پخش تلویزیونی، فوتبالش را اداره می کند. حالا همین 167 میلیون را ضرب در چهار کنیم، می شود چیزی نزدیک به 600 میلیارد تومان!

الان اشاره تان به 50 میلیارد تومان بودجه ای است که برای فوتبال در نظر گرفته شده است؟

بله؛ و این ۵۰ میلیارد را باید ۴۹ قسمت کرد. این ارقام اصلا قابل مقایسه با چین، قطر و بقیه نیست.

ولی مصوبه جدید ورزش در این مورد کمک کننده بوده است؛ نه؟

امسال (1395) سه اتفاق خوب افتاد که یکی از آن ها مسئله حق پخش بود. مجلس با «حق پخش» مخالف بود و اگر تصویب می شد، احتمالا شورای نگهبان رد می شد. امسال مسیر را تغییر دادیم و مجلس انصافا به ما کمک کرد. ما به کمیته تلفیق رفتیم و بحث کردیم که خوشبختانه بحثمان رای آورد.

آنجا گفتیم تصور کنید در تلویزیون صد تومان می گیرند و یک لیوان را تبلیغ می کنند، ولی وقتی همین لیوان قرار است بین دو نیمه بازی پرسپولیس و استقلال تبلیغ شود، آن وقت هزار تومان می گیرند و همان لیوان را تبلیغ می کنند. ما به مجلس گفتیم این دگیر حق ماست؛ این ارزش افزوده را ما ایجاد کرده ایم؛ ما فوتبال را ایجاد کرده ایم، داورش را گذشته ایم و مسابقه را برگزار کرده ایم. به هر حال این مورد در قانون اساسی هم آمده که هر ارزش افزوده و تلاشی به خود فرد بر می گردد.

صدا و سیما هم آنجا صحبتش را کرد و خوشبختانه حق به ما داده شد. البته این را هم بگویم که صدا و سیما اینجا دیگر همکاری کرد و مورد «ارزش افزوده» را پذیرفت. مجلس گفت اینجا دیگر بحث «حق پخش» نیست و بحث «ارزش افزوده» است؛ یعنی اینکه این پول را دارید از فوتبال می گیرید، پس پول فوتبال را بدهید.

البته تا آنجا که می دانیم این مصوبه شد «حق ورزش» و قرار نیست همه اش به فوتبال برسد...

این هم کاری بود که وزارت ورزش انجام داد. ولی این موضوع دیگر خیلی «خوش خیم»تر است و شخص آقای سلطانی فر به شدت به حوزه فوتبال کمک کرده و به نظر من شناخت بسیار خوبی از فوتبال دارند. مورد دومی که باید به آن اشاره کنم، همان موضوع ارزش افزوده 27 دهم درصد است؛ مجلس مصوب کرده این مقدار پول که نزدیک به هزار و 300 یا هزار و 400 میلیارد تومان می شود، به ورزش برسد که از این مبلغ می تواند 200 تا 300 میلیونش سهم فوتبال باشد. بحث سوم هم بحث مالیات در این حوزه بود که هر سه مصوبه، مصوبات بسیار عالی برای ورزش و به ویژه فوتبال است.

شما در موارد متعددی به اولویت دادن به تیم ملی و کلا فوتبال ملی اشاره کردید. به همین دلیل است که الان سازمان لیگ دیگر به حاشیه رانده شده و مث زمانی که خود شما در آنجا حضور نداشتید، خبرساز و تاثیرگذار نیست؟

قبلا سازمان لیگ تنه به تنه فدراسیون پیش می رفت و از روابط عمومی گرفته تا بقیه موارد را برای خودش داشت؛ آن زمان چنین فضایی طلبیده می شد. الان این طور نیست که سازمان لیگ کوچک شده یا به حاشیه رانده شده باشد؛ ماموریت هایش به قوت خودش باقی است و کار خودش را می کند. فقط درباره موارد اقتصادی است که الان یک کمیته اقتصادی تشکیل داده ایم که این موضوع را داریم به مجمع ارجاع می دهیم.

به هر حال می طلبد که بخش های اقتصادی فوتبال یک جا متمرکز باشد: پول پیراهن ها، توپ، تبلیغات محیطی، مصوباتی که در بالا درباره اش صحبت کردیم و... باید بنشینیم ۱۰ تا ۱۲ آیین نامه برایش بنویسیم. درباره سازمان لیگ همان طور که گفتم کوچک نشده، فقط بخشی از فعالیت هایش در سازمان ها پخش شده است. به نظرم سازمان لیگ الان در مسیر خوبی قرار گرفته و کارش را به درستی انجام می دهد. زمانی بود که ما دو هفته به دو هفته برنامه لیگ را اعلام می کردیم ولی الان این برنامه سال به سال اعلام و مشخص می شود که چه تیمی در چه هفته ای و چه تاریخی به مصاف رقیبش می رود.

اجازه بدهید تا همین جا که بحث کمیته های اقتصادی مطرح شده، به بحث تقریبا مرتبطی اشاره کینم. یکی از چالش هایی که فدراسیون کفاشیان در دو سال آخر با آن دست و پنجه نرم می کرد، بحث «فساد در فوتبال» بود. آقای تاج، فساد در فوتبال وجود دارد؟ اگر بله، راهی برای مقابله با آن اندیشیده شده است یا نه؟

فساد در فوتبال مثل فساد در جامعه است. سوال من از شما این است که به نظر شما فساد در جامعه وجود دارد یا نه؟

بله، وجود دارد...

پس فساد در فوتبال هم مثل فساد در جامعه است؛ وجود دارد. جایی که شهرت و پول باشد، فساد هم به دنبال می آورد. حالا قانون گذار جاهایی را برای مقابله با این فساد پیش بینی کرده است. در حوزه ما هم کمیته اخلاقی برای رسیدگی به این موارد تشکیل شده که با جدیت به کارش ادامه می دهد و موارد را بررسی می کند. در فوتبال از وزارت اطلاعات هم به کمک کمیته اخلاق آمده اند که باید به نوبه خودم تشکر کنم. ضمن اینکه هم زمان، دادسرا هم در این مورد دارد کمک می کند و بازرسی کل کشور هم به این موارد کمکی باید اضافه شود.

می خواهم بگویم چنین کنسرسیومی برای مقابله با این پدیده تشکیل شده است. حالا موضوع به جایی رسیده که برای مقابله با فساد فراخوان شده که هر کسی هر موردی دارد، بیاورد و مطرح کند؛ با دلیل و مدرک بیاورد تا رسیدگی شود. اگر در این میان کسی دلسوز باشد باید مدارکش را رو کند تا با این پدیده مقابله شود. ضمن اینکه باید فضای امنی را هم ایجاد کنیم تا افراد بتوانند حرف هایشان را بزنند. این فضا را هم دستگاه ها نظارتی باید درست کنند. اگر کسی قرار شد حرفی درباره فساد یک مجموعه بزند، فردای آن روز با آن فرد برخوردی صورت نگیرد.