هدف بزرگ غربی‌ها برای قطر تا سال ۲۰۳۰

عصر ایران: در بحبوحه کشمکش‌های ژئوپلیتیکی جهان، برنامه ریزی قدرت های بزرگ غربی برای قطر این است که این کشور شبه جزیره ای کوچک کرانه جنوبی خلیج فارس تا سال ۲۰۳۰ ، دستکم ۴۰ درصد از گاز مایع ( (LNGصادراتی مورد نیاز جهان را تولید کند.

 به نقل از وبگاه "اویل پرایس"، قطر در حال اجرای یکی از بزرگترین برنامه‌های توسعه LNG جهان است که قرار است تولید آن را از ۷۷ میلیون تن در سالِ امروز به ۱۴۲ میلیون تن در سال تا سال ۲۰۳۰ افزایش دهد.

با این میزان تولید، قرار است قطر تا ۵ سال آینده حدود ۴۰ درصد از عرضه جدید جهانی را به خود اختصاص دهد.

این امیرنشین کوچک کرانه جنوبی خلیج فارس، در سیاست خارجی خود با دقت روابط بین شرق و غرب را متعادل کرده است.

دوحه ابتدا با قراردادهای بلندمدت LNG به سمت چین متمایل شد، اما بعدا با فشار قدرت های غربی به ویژه ایالات متحده آمریکا، قراردادهای بزرگی را با آلمان، ایالات متحده و کشورهای اروپایی امضا کرد.

گاز طبیعی مایع (LNG) از زمان حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ به منبع کلیدی انرژی اضطراری جهانی تبدیل شد. 

برخلاف گاز صادراتی از طریق خط لوله که قبل از انتقال به هر جایی نیاز به ساخت زیرساخت‌های زمان‌بر و مذاکرات قراردادی دارد، LNG را می‌توان در صورت نیاز در بازار لحظه‌ای خریداری کرد و به سرعت به هر کجا که لازم باشد منتقل کرد. 

با افزایش تحریم‌های غرب علیه صادرات انرژی روسیه، اهمیت حیاتی LNG برای تعادل انرژی جهان، افزایش یافته است. 

در این زمینه، مرکزیت امیرنشین کوچک قطر در بازار انرژی جهانی به طرز چشمگیری گسترش یافته و قرار است این روند را بیشتر هم کند. 

موقعیت قطر به عنوان یکی از صادرکنندگان برتر LNG جهان از اواسط سال آینده با اولین صادرات LNG از فاز یک پروژه توسعه عظیم میدان شمالی شرقی (NFE) تقویت خواهد شد. 

این بخشی از یک برنامه گسترده‌تر برای ظرفیت تولید قطر است که باعث می‌شود تولید LNG این کشور از 77 میلیون تن در سال فعلی به 110 میلیون تن در سال تا پایان سال 2026، 126 میلیون تن در سال تا پایان سال 2027 و به   142میلیون تن در سال تا پایان سال 2030 افزایش یابد. 

پیش‌بینی می‌شود تا آن زمان قطر حداقل 40 درصد از کل عرضه جدید LNG در سراسر جهان را به خود اختصاص دهد. اهمیت ژئوپلیتیکی این موضوع برای هیچ یک از قدرت‌های بزرگ جهان از نظر دور نمانده است.

موقعیت جغرافیایی قطر بین دو قدرت بزرگ خاورمیانه (عربستان سعودی و ایران) و حامیان اصلی این دو قدرت منطقه ای (به ترتیب ایالات متحده، چین و روسیه) مدت‌هاست که این کشور را ملزم به ایجاد یک تعادل دیپلماتیک ظریف بین طرف‌های رقیب کرده است.

 با این حال، از حدود یک سال قبل از حمله روسیه به اوکراین، به نظر می‌رسید که این امیرنشین با توجه به انبوه قراردادهای بلندمدت جدید LNG که در آن دوره با شرکت‌های چینی امضا شده بود، بیشتر به سمت حوزه نفوذ چین و روسیه متمایل شده است. 

این امر در مارس 2021 با امضای یک قرارداد خرید و فروش 10 ساله توسط شرکت نفت و مواد شیمیایی چین (سینوپک) و قطر پترولیوم (QP) برای 2 میلیون تن در سال LNG آغاز شد. 

در دسامبر 2021، قطر قرارداد بلندمدت بزرگ دیگری جهت تامین LNG چین منعقد  کرد، که در آن زمان، قراردادی بین شرکت قطرانرژی و گروه انرژی گوانگدونگ چین برای یک میلیون تن در سال LNG بود که از سال 2024 آغاز و در سال 2034 پایان می‌یافت، اگرچه می‌توانست تمدید شود. 

چندین قرارداد بزرگ دیگر نیز پس از آن منعقد شد. چین و روسیه همیشه فکر می‌کردند که قطر ممکن است مستعد پیوستن به بلوک آنها باشد، زیرا این امیرنشین دارایی اصلی مخزن گازی خود (میدان شمالی یا "گنبد شمالی") را با همسایه‌اش ایران (پارس جنوبی)، متحد کلیدی هر دو قدرت بزرگ، شریک است. 

این مخزن 9700 کیلومتر مربعی، با داشتن حدود 51 تریلیون متر مکعب (tcm) گاز طبیعی غیر همراه و حداقل 50 میلیارد بشکه میعانات گاز طبیعی، تاکنون بزرگترین منبع گازی جهان بوده و هست.

 پس از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام در سال 2018، مقامات ارشد وزارت نفت ایران و وزارت انرژی قطر مجموعه‌ای از جلسات را برای توافق بر سر یک طرح توسعه مشترک جدید حوزه گازی پارس جنوبی آغاز کردند. 

این امر منطقی بود، زیرا قطر و ایران، به همراه روسیه، که مشتری اصلی آن همچنان چین بود، اعضای بنیانگذار مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) بودند. 

اطلاعات دریافتی اویل پرایس از منابع امنیتی نشان می‌داد که روسیه ماه‌ها قبل از وقوع "عملیات ویژه" در اوکراین، چین را از برنامه‌هایش برای این عملیات مطلع کرده بود.

در آن مرحله، پیامد این امر برای واشنگتن این بود که قطر ممکن است در توانمندسازی پکن برای عبور از توفان کمبود عرضه انرژی و افزایش شدید قیمت‌ها که پس از حمله 2022 رخ داد، همدست بوده باشد.

قطر به سرعت خود را در موقعیت اشتباهی یافت، زیرا تحت فشار فزاینده ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه قرار گرفت تا از همکاری با چین عقب‌نشینی کند و به جای آن، شروع به امضای قراردادهای بلندمدت بزرگ با کشورهای اروپایی، به ویژه آلمان، رهبر اقتصادی بالفعل اتحادیه اروپا، کند. 

با توجه به فشار فزاینده این کشورها بر دوحه، پایان مارس 2022 شاهد اولین جلسه از سلسله جلسات بسیار مهم استراتژیک برای واشنگتن و متحدانش با نمایندگان ارشد قطر با هدف تامین فوری منابع حیاتی LNG برای غرب بود.

 پس از یکی از این جلسات در همان ماه ( بین امیر قطر و وزیر وقت اقتصاد آلمان با حضور جو بایدن، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده) آمریکا وضعیت قطر را به عنوان "متحد اصلی غیر ناتو" در روابط خارجی خود ارتقا داد.

در ماه می 2022، قطر اعلامیه‌ای مبنی بر همکاری در زمینه انرژی با آلمان با هدف تبدیل شدن به تامین‌کننده اصلی گاز مایع این کشور امضا کرد. 

در پی این تحولات، در دسامبر 2022 شاهد امضای دو قرارداد خرید و فروش بین شرکت قطرانرژی و شرکت کونوکو فیلیپس ایالات متحده برای صادرات LNG به آلمان به مدت حداقل 15 سال از سال 2026 بود.

تا کنون، به نظر می‌رسد قطر با موفقیت تعادل ظریف خود را بین شرق و غرب حفظ کرده است، البته شاید در دو سال گذشته کمی بیشتر به سمت غرب متمایل شده باشد.

 این امر با نقش حتی بزرگتری برای قطر به عنوان متحد کلیدی واشنگتن در مذاکرات بسیار حساس در خاورمیانه، به ویژه اخیرا در مسائل مربوط به درگیری اسرائیل و ایران، همراه بوده است.

 با این حال، هیچ چیز را نمی‌توان بدیهی دانست، همانطور که اتحادیه اروپا اخیرا متوجه شد، زمانی که قطر تهدید کرد که عرضه LNG به آن را بر اساس عدم کارایی "دستورالعمل بررسی دقیق پایداری شرکتی" به دوحه متوقف خواهد کرد، با این وجود، به گفته یک منبع بسیار ارشد در دستگاه امنیتی اتحادیه اروپا، این اتحادیه در حال بررسی راه‌هایی برای دور زدن این دستورالعمل در شرایط خاص است، به طوری که این موضوع برای قطر مشکل عملی ایجاد نکند. 

این منبع افزود که واشنگتن نیز اجازه نخواهد داد که این امر تلاش‌های عظیم آن برای قطع کامل دسترسی آلمان - و اتحادیه اروپا - به منابع گاز و نفت روسیه را از مسیر خود خارج کند. 

وی تاکید کرد: "این استراتژی تحریم علیه روسیه برای کاهش توانایی مالی آن برای ادامه جنگ در اوکراین و محروم کردن چین از دسترسی آزاد به هر میزان از LNG قطر که بخواهد، کلید دشوارتر کردن برنامه‌های آن برای حمله به تایوان در درازمدت است."

 در حال حاضر، سرمایه‌گذاری در پروژه توسعه میدان شمالی قطر (پارس جنوبی ایران) حدود 83 میلیارد دلار آمریکا است که بخش عمده‌ای از منابع مالی آن توسط شرکت‌های غربی از جمله اکسون موبیل و کونوکوفیلیپس آمریکا، شل بریتانیا، توتال انرژی فرانسه و انی ایتالیا تامین شده است.