آثار بارداری بر پوست شما

هفته نامه سلامت - ترجمه دکتر هانیه زائررضائی: بارداری دوران خاطره‌انگیزی است که اغلب خانم‌ها احساس خوبی نسبت به آن دارند و در صورتی که با برنامه‌ریزی قبلی باردار شده باشند، حتما قبل از باردار شدن اطلاعات کافی در مورد تغییراتی که باید منتظرش باشند و آنچه که در این دوران طبیعی یا غیرطبیعی تلقی می‌شود کسب می‌کنند. یکی از مواردی که معمولا خانم‌ها درباره آن کنجکاوند، تغییرات پوستی در این دوران و قابل‌برگشت یا غیرقابل‌برگشت بودن آنها پس از اتمام بارداری است.

باید توجه داشته باشید که تمام تغییرات پوستی در دوران بارداری اهمیت یکسانی ندارند. برخی از ضایعات شایع هستند و تقریبا در تمام خانم‌های باردار مشاهده می‌شوند و برخی دیگر اختصاصی هستند و شیوع کمتری دارند. بارداری می‌تواند بعضی بیماری‌های پوستی که فرد قبلا به آن مبتلا بوده را تشدید کند یا تخفیف دهد.

تغییراتی که در بارداری در پوست، ناخن و موها بروز می‌کند، به علت شرایط خاص روانی این دوران، می‌تواند سبب بروز نگرانی‌هایی در مورد زیبایی ظاهری، امکان عود در بارداری‌های بعدی، آثار بالقوه روی جنین یا مجموعه‌ای از آنها شود. ما شما را با شایع‌ترین‌ها آشنا می‌کنیم.

تیرگی پوست

افزایش رنگدانه پوست به‌دلیل تغییرات هورمونی و افزایش تولید ملانین از سلول‌های ملانین‌ساز، منجر به تیره شدن پوست می‌شود که در ۹۰ درصد خانم‌های باردار، به‌خصوص آنهایی که موی تیره و پوست سفید دارند، در فاصله هفته‌های اول تا نیمه بارداری دیده می‌شود. قسمت‌هایی از بدن که به‌طور طبیعی تیره هستند، مخصوصا نوک سینه‌ها و هاله اطراف آنها، نواحی تناسلی و خط میانی دیواره شکم، تیرگی بیشتری پیدا می‌کنند. همچنین گاهی تغییرات مشابهی زیر بغل و کشاله ران‌ها ایجاد می‌شود. در طول بارداری خال‌های تیره بزرگ‌تر یا تیره‌تر می‌شوند و خال‌هایی که قبلا مورد توجه قرار نگرفته بودند، مشخص خواهند شد.

ماسک بارداری (ملاسما)

ماسک بارداری نیز به صورت تیرگی پوست در 70 درصد خانم‌های باردار در نیمه دوم بارداری ظاهر می‌شود و لب بالا، گونه‌ها، پیشانی، روی پل بینی و چانه را گرفتار می‌کند و در تماس با آفتاب تشدید می‌شود. بنابراین چهره‌تان را هنگام خروج از منزل با کلاه و عینک بپوشانید و در صورت امکان از دستکش‌های نخی کمک بگیرید. به تمام صورت و گردن کرم ضدآفتاب SPF 15 یا ضریب حفاظتی کمتر از 30 بزنید. بهتر است در زمان‌هایی که شدت نور خورشید بیشتر است (از ساعت 11 صبح تا 2 بعدازظهر) در صورت امکان در خانه بمانید. این تغییر رنگ‌ها و ماسک بارداری بعد از زایمان ممکن است از بین برود یا به درجاتی پایدار باقی بماند.

مو

بیشتر خانم‌های باردار به پرمویی دچار می‌شوند که معمولا در صورت، مشخص‌تر از سایر نواحی است. البته احتمال گرفتاری بازو، ساق و پشت پا نیز وجود دارد. علت این پرمویی افزایش در نسبت موهای در حال رشد بدن تحت‌تاثیر عوامل هورمونی است و در عرض 6 ماه پس از زایمان غالبا از بین می‌رود. موهای سر نیز در این زمان پرپشت‌تر از حالت طبیعی می‌شوند و از ریزش طبیعی مو به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاسته می‌شود. به همین دلیل اغلب خانم‌های باردار از موهای خود اظهار رضایت می‌کنند اما با برگشت وضعیت هورمون‌ها به حالت طبیعی پس از زایمان، حدود 3 تا 5 ماه ریزش موی نسبتا شدیدی رخ می‌دهد. داشتن زایمان سخت و طولانی و خونریزی شدید در تشدید این حالت موثر است، اما برخلاف عقیده عموم، شیردادن به نوزاد تاثیری در روند آن ندارد و معمولا رشد طبیعی موها در عرض 6 ماه تا 1 سال به حالت پیش از بارداری برمی‌گردد.

ناخن‌ها

خانم‌های باردار از شکنندگی، ایجاد شیارهای عرضی و خطوط طولی تیره در ناخن‌ها شکایت می‌کنند. حتی امکان دارد صفحه ناخن از بستر آن جدا شود. این تغییرات نیز به وضعیت هورمونی بدن نسبت داده می‌شود، ولی ارتباط این تغییرات با بارداری نامشخص است، بنابراین برای بررسی باید مورد معاینه قرار بگیرند.

غدد چربی

میزان ترشح غدد چربی پوست در بارداری افزایش می‌یابد و پس از زایمان به حالت طبیعی برمی‌گردد. این چربی ممکن است به ایجاد آکنه منجر شود. بهترین روش برای پرهیز از آکنه یا درمان آن پاکیزگی پوست با یک پاک‌کننده ملایم 3-2 بار در روز است. پوست صورت را زیاد با آب و مواد شوینده نشویید زیرا پوستتان خشک می‌شود که این خشکی، تغییرات پوستی را بیشتر می‌کند.

همچنین در ۳ ماهه دوم و سوم غدد چربی هاله نوک پستان بزرگ می‌شود و برجستگی‌های کوچک قهوه‌ای‌رنگی ظاهر می‌شوند.

عروق پوستی (خال‌های عنکبوتی)

«آنژیوم عنکبوتی» یا «خال عنکبوتی» به شکل یک برجستگی قرمزرنگ به اندازه سرسنجاق که دارای یک قسمت مرکزی است و از اطراف آن عروق خونی متسع به شکل شعاعی خارج می‌شود، ممکن است در افراد طبیعی، به‌خصوص در زنان سفیدپوست و در نواحی چهره، گردن، بخش‌های بالایی قفسه سینه و بازو دیده شود، اما شیوع آن در بارداری افزایش می‌یابد، به‌گونه‌ای که در ۷۰ درصد خانم‌های باردار بین ماه‌های دوم تا پنجم بروز می‌کند و طی ۳ ماه پس از زایمان از بین می‌رود.

از آنجا که این تغییر منحصر به بارداری نیست و ممکن است در بیماری‌های خاصی نیز دیده شود، درمیان گذاشتن آن با پزشک معالج ضروری است. برخی کارشناسان می‌گویند در صورت ابتلا به این خال در دوران بارداری، دریافت ویتامین C را بیشتر کنید و از گذاشتن پاها روی هم به‌دلیل فشار به رگ‌ها بپرهیزید.

واریس و همورویید

وریدهای واریسی در پاها و همورویید (بواسیر) از عوارض شایع بارداری است. اغلب خانم‌های باردار دچار تورمی در صورت، پلک‌ها، دست‌ها و پاها می‌شوند که صبح‌ها بیشتر است و به‌تدریج طی روز از بین می‌رود. مشکلات قلبی، کلیوی و عوارض ناشی از بارداری می‌توانند نمای مشابهی ایجاد کنند، بنابراین مشورت با پزشک در این موارد الزامی است.

لثه‌ها

۸۰ درصد خانم‌های باردار دچار قرمزی و تورم در لثه‌ها می‌شوند که اگر بهداشت دهان خوب نباشد، می‌تواند به دردناک و زخمی شدن آنها منجر شود. ضایعات عروقی کوچکی نیز ممکن است در لثه ایجاد شوند که به دنبال تماس (مواد غذایی، مسواک و...) دچار خونریزی می‌شوند. این تغییرات بعد از زایمان از بین می‌روند اما توجه به بهداشت دهان ضروری است.

خطوط کشش

این خطوط در ۹۰ درصد خانم‌های باردار در ماه‌های ششم و هفتم بارداری ابتدا در دیواره شکم و بعدا روی سینه‌ها و سایر نواحی بدن نمایان می‌شوند. علت پیدایش این خطوط را به مجموعه‌ای از تغییرات هورمونی، کشش بیش از اندازه پوست و پارگی برخی الیاف بافت نگهدارنده آن نسبت می‌دهند. طول این خطوط چند سانتی‌متر و پهنای آنها از ۱ تا ۱۰ میلی‌متر متغیر است و به رنگ صورتی تا ارغوانی، گاهی همراه با خارش مختصر ظاهر می‌شوند.

خارش

خارش پوست در بسیاری از خانم‌های باردار دیده می‌شود. عامل آن تغییر در کبد و مجاری صفراوی است که سبب رسوب املاح صفراوی به زیر پوست و خارش شدید می‌شود. خارش در سراسر بدن و به‌ویژه در شکم و پستان‌هاست. اگر این خارش با تهوع، خستگی و استفراغ و بی‌اشتهایی همراه شود باید بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید. در موارد بروز خارش در بارداری، بهتر است از خوردن خوراکی‌هایی که تند هستند و ادویه دارند، پرهیز کنید و در معرض گرمای زیاد نیز قرار نگیرید و از کرم‌های مرطوب‌کننده و لوسیون‌های ضدخارش کمک بگیرید.