شرط جدید برای دریافت گواهینامه خبرساز شد
متولیان حوزه روانپزشکی در نشستی رسانه‌ای بند جدید اضافه شده به آیین‌نامه صدور گواهینامه رانندگی مبنی بر ارائه گواهی سلامت روان را مورد بررسی قرار دادند.
همشهری آنلاین: متولیان حوزه روانپزشکی در نشستی رسانه‌ای بند جدید اضافه شده به آیین‌نامه صدور گواهینامه رانندگی مبنی بر ارائه گواهی سلامت روان را مورد بررسی قرار دادند.
طی روزهای اخیر بندی به آیین‌نامه صدور گواهینامه رانندگی اضافه شده که بر اساس آن کلیه افراد برای صدور و احتمالا تمدید گواهینامه، ملزم به ارایه گواهی سلامت روان خواهند شد.
طبق ماده ۳ این آئین‌نامه، متقاضیان گواهینامه باید علاوه بر معاینات جسمی و بینایی‌سنجی، گواهی سلامت روانی خود را از مراکز پزشکی صلاحیت‌دار که مورد تأیید وزارت بهداشت و سازمان پزشکی قانونی هستند، دریافت و ارائه کنند.
همین چند روز پیش هم محمدرضا شالبافان، سرپرست دفتر سلامت روان و اجتماعی وزارت بهداشت درباره این آیین‌نامه جدید گفته بود اختلالات سلامت روان نباید به‌طور خودکار موجب سلب حق رانندگی افراد شود، زیرا بسیاری از اختلالات ممکن است آن‌قدر شدید نباشند که مشکل‌ساز شوند، یا ممکن است افراد با دریافت درمان مناسب به بهبودی دست یابند و به راحتی فرد بتواند رانندگی کند. به همین دلیل متولیان حوزه روانپزشکی در نشست رسانه‌ای این بند جدید را مورد بررسی قرار دادند که بخشی از نکات مطرح شده را در ادامه می‌خوانید.
نگرانی از انگ‌زا بودن
دکتر سیدوحید شریعت، رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران در این نشست رسانه‌ای بیان کرد: کسی مخالف نظارت و پایش سلامت روان رانندگان پرخطر که می‌توانند سلامت جامعه را به خطر بیندازند نیست، اما مسأله روش کار است.
به گفته شریعت، آن‌چه فرد را از مواردی چون رانندگی محروم می‌کند وجود تشخیص یا عدم وجود یک تشخیص روانپزشکی نیست، بلکه توانایی فرد و احتمال اثر بیماری بر توانمندی فرد است.
رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران با ابراز نگرانی از انگ‌زا بودن این شیوه‌نامه تاکید کرد: مساله اصلی، عدم وجود نظارت بر رانندگی‌های پرخطر است، نه عدم محروم‌سازی افراد دارای سابقه‌ی روانپزشکی. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که فراجا و پلیس راهور عمده تمرکز خود را به صورت هدفمند بر افراد دارای رانندگی پر خطر قرار دهند.
شریعت همچنین بیان کرد: آن‌چه عموما باعث تصادف و رانندگی پرخطر می‌شود فرهنگ رانندگی نادرست است نه مشکل سلامت روان.
این شیوه در دنیا بی‌سابقه است
دکتر مهدی صابری، عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی و رئیس کمیته اخلاق و قانون در روانپزشکی انجمن علمی روانپزشکان ایران هم در ادامه بیان کرد: با توجه به رویه موجود در سازمان پزشکی قانونی برای رسیدگی به مواردی که برای صدور یا تمدید گواهینامه‌ی رانندگی نیاز به بررسی و ارزیابی سلامت روان دارند، و با شیوه معمول در بیشتر کشورهای دنیا هماهنگ است، شیوه تاره‌ی الزام همگان برای دریافت گواهی سلامت روان برای داشتن حق رانندگی را در دنیا بی‌سابقه دانست.
صابری البته معتقد است که با بررسی برخی موازین قانونی و اخلاقی در تعریف حق و امتیاز و شیوه محروم ساختن افراد از حقوق خود، شیوه‌نامه جدید کارشناسی نشده است و در توضیح بیشتر بیان کرد: گاهی ما هزینه‌ای را که باید در کانال دیگری صرف کنیم به سمت مجاری کم‌اثرتر سوق می‌دهیم.
او به برخی باورهای نادرست زاینده رانندگی پرخطر مانند زرنگی در عبور از خط ویژه یا ورود به محدوده ورود ممنوع ادامه داد: معمولا این رفتارها و تخلف‌ها از دید پلیس دور می‌ماند. پرداختن به این تخلفات، سودمندتر از غربالگری بی‌هدف اختلال روان است.
نقض حقوق انسانی و شهروندی
دکتر امیر شعبانی، رئیس کمیته روانپزشکی تروما و دبیر سابق انجمن علمی روانپزشکان ایران هم به مرور سابقه بررسی مساله ارزیابی سلامت روان در دوره‌های گذشته انجمن پرداخت و بند تازه مطرح شده را مغایر مذاکره‌های قبلی عنوان کرد.
به گفته شعبانی تعریف سلامت روان در این آیین‌نامه با تلقی عامه از اختلال روانپزشکی و سلامت روان همخوان‌تر است تا تعریف علمی و در توضیح بیشتر بیان کرد: غربالگری عمومی همه داوطلبان دریافت گواهینامه رانندگی باعث نقض حقوق شهروندی افرادی است که ممکن است در زمانی از زندگی‌شان، سابقه‌ای از مشکل روانپزشکی داشته‌اند و در عوض افراد دیگری با توانایی در دور زدن قانون، بتوانند مشکل جدی خود را پنهان کنند و قانون را رعایت نکنند.
دبیر سابق انجمن علمی روانپزشکان البته این بررسی را در مورد رانندگان پرخطر و افراد معینی که در قانون تعریف مشخصی دارند لازم دانست و تاکید کرد: شیوه الزام همگانی به دریافت تاییدیه سلامت روان باعث باب شدن بروکراسی بی‌مورد و ایجاد گرفتاری برای شهروندان و تحمیل هزینه به آنهاست.
شعبانی همچنین با اشاره به این‌که شنیده می‌شود قرار است از افراد تست MMPI (نوعی تست روان‌شناختی) گرفته شود، این سوال را هم مطرح کرد که با نتیجه یک تست از حیث علمی قرار است چه موضوعی تایید یا رد شود؟ این در حالی است که در متنی که پیش‌تر انجمن برای بررسی سلامت روان رانندگان پیشنهاد داده بود کاربرد این تست، به موارد شک به صداقت فرد محدود شده بود.
او ادامه داد: موردی همانند مصرف داروی خواب‌آور نباید باعث محرومیت فرد از رانندگی شود، بلکه رانندگی در حین خواب‌آلودگی باید باعث محرومیت شود. همچنین عملکرد فرد در یک روز هیچ زمانی بازتابی از ظرفیت روانی فرد برای رانندگی نیست، بلکه سابقه رانندگی و کارکرد فرد می‌تواند ملاک داوری دقیق‌تر قرار بگیرد.
شعبانی با بیان این که بیشتر افرادی که قانون را زیر پا می‌گذارند مشکل بارز روانپزشکی ندارند، اجرای چنین طرح‌هایی را باعث نارضایتی عمومی و ایجاد مشکل برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه دانست و گفت: با درکی عامیانه از سلامت روان، سنجش سلامت روان به یک مد تبدیل شده است. چنین نگاهی اصولا باعث فروکاست مسائل اجتماعی به سطح فردی و مسولیت‌گریزی متولیان می‌شود. زمانی هم که سرمایه اجتماعی کاهش دارد، خطرپذیری شهروندان و رانندگی خطرناک و قانون‌گریزی افزایش خواهد داشت، در نتیجه مساله را باید در سطح اجتماعی واکاوی کرد.
ده سال است فراجا سلامت روان رانندگان پرخطر بررسی می‌کند
دکتر مهدی حسینی، رئیس اداره سلامت روان فراجا اما با رد دخالت فراجا در تهیه آیین‌نامه جدید و با اشاره به روند جامعی که ده سال است در فراجا برای ارزیابی و پایش رانندگان پرخطر اجرا می‌شود، بیان کرد: برخی اصناف در متقاعد ساختن دولت برای تهیه این قاعده جدید نقش داشته‌اند.
حسینی همچنین به برخی فرآیندهای در حال اجرا در بررسی اثر اختلال روانپزشکی در محروم ساختن افراد از رانندگی اشاره کرد و گفت: هم‌اکنون سایکوز یا اختلال دوقطبی در فاز حاد باعث محرومیت‌های موقت از رانندگی می‌شود، اما همواره این مساله با نظر روان‌پزشک معالج قابل تجدیدنظر است.
مردم را بی‌اعتماد می‌کند
دکتر مژده جمالی، رئیس کمیته صنفی انجمن علمی روانپزشکان ایران با انگ‌زا خواندن این شیوه و احتمال نقض رازداری در صورت الزام روانپزشکان و مراکز روانپزشکی برای در اختیار قرار دادن پایگاه‌های داده‌ای به مراجع قانونی، این الزام را باعث افزودن بار فراوان بر روانپزشکان عنوان کرد و گفت: این شیوه باعث کاهش بیشتر تمایل مردم برای مراجعه به روان‌پزشک است.
تصادف رانندگی علت‌های بسیار دارد
دکتر فربد فدائی پیشکسوت جامعه‌ی روانپزشکی که به عنوان مستمع در نشست شرکت کرده بود، این سوال را مطرح نمود که مگر می‌شود برای ۴۰ میلیون نفر تجویز آزمایش کرد؟ و چرا فقط بیماری‌های روان مدنظر قرار گرفته؟ چرا که در رسانه‌ها مکرر از سکته قلبی، دیابت، مصرف الکل و صرع به عنوان علت حوادث رانندگی نام برده می‌شود.
هم باید نگران انگ بود، هم‌سلامت عامه شهروندان
دکتر محمدعلی همتی، نایب‌رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران هم با تایید عوامل جاده‌ای و فنی در تصادفات، ارزیابی صلاحیت‌های روانی و عمومی افراد قبل از اعطای گواهینامه را خواستی همگانی دانست و تاکید کرد: علاوه بر این باید نگران شیوه اجرای این موضوع و نگرانی‌های دیگری که از مسیر اجرای چنین دستورالعمل‌هایی ممکن است ایجاد شود بود.
همتی معتقد است روانپزشکی باید نگران انگ باشد، اما در عین حال باید نگران جان و سلامت عموم هم باشد. به همین دلیل باید توازنی میان حق افراد برای رانندگی و سلامت عمومی برقرار شود.
ارسال نظر