ضربه فرمان ترامپ به جامعه علمی آمریکا

روزنامه ایران: طرح‌های دونالد ترامپ برای ممنوع شدن ورود اتباع ۷ کشور عمدتاً مسلمان به خاک امریکا هر چند هم اینک به حکم یک قاضی ایالتی در این کشور به حال تعلیق درآمده اما در صورت از سرگیری اجرای آن‌که امری احتمالی بوده است.

ضررهای زیادی برای امریکا هم در پی خواهد داشت. به ظاهر حکم ترامپ عاملی است که ورود خارجی‌ها را به امریکا محدود می‌سازد اما این فرمانی است که روند ورود افراد صاحب دانش پیشرفته را نیز به امریکا متوقف و به تبع آن جریان سیال علمی را که به طور رایگان وارد امریکا می‌شود و امریکا از آن به سود خود بهره‌برداری می‌کند، متوقف می‌سازد.

سمیرا اصغری دختر دانش‌پژوه ایرانی ماه‌ها بود که پس از دریافت مدرک PHD خود از دانشگاهی در سوئیس مهیای ورود به امریکا می‌شد تا دوره فوق‌دکترای خود را در یک مجتمع دانشگاهی-بیمارستانی در شهر بوستون امریکا پشت‌سر بگذارد اما وقتی وارد فرودگاه فرانکفورت آلمان شد و مدارکش را نشان داد کنسولگری امریکا در این شهر مانع سفر وی به شهر بوستون در ایالت ماساچوست امریکا شد به او گفتند: ویزای ورود به امریکا چیزی است که دولت این کشور صادر می‌کند و حتی اگر صادر کند و بعداً تغییر عقیده بدهد قدرت لغو آن را دارد و ورود شما (اصغری) چیزی از همین دست است.

فرمان موهوم

7 کشور عراق، سوریه، سومالی، سودان، لیبی، ایران و یمن کشورهایی هستند که در فرمان موهوم ترامپ متهم به اعمال تروریستی و به بهانه آن از ورود به امریکا منع شده‌اند. مبنای صدور این حکم و استدلال پشت آن مشخص نیست زیرا به عنوان مثال هیچ ایرانی از 1975 تاکنون (2017) دست به هیچ اعمال تروریستی در خاک امریکا نزده است. از سوی دیگر بسیاری از دانشمندانی که مثل اصغری هستند در شرایطی به بهانه مقابله امریکا با فعالیت‌های احتمالی اتمی در ایران از سفر به امریکا منع شده‌اند که رشته تحصیلی و قلمرو تحقیقی آنها هیچ ربطی به فعالیت‌های اتمی ندارد و به کارهای پزشکی یا حوزه‌های فیزیک و شیمی گرایش دارند و تخصص‌ها و اکتشافات‌شان نیز در این گونه رشته‌ها جریان دارد و اصولاً گرد فعالیت‌های هسته‌ای نمی‌گردند و تیر راه گم کرده ترامپ در حالی بر پیکرشان می‌نشیند که اولاً ابداعات‌شان به درد تمامی ملت‌ها می‌خورد و ثانیاً می‌تواند مبنا و پایه‌های علمی امریکا را هم که بشدت تشنه سودجویی از دانش دیگران است محکم کند و اگر جلوی آن سد ‌بندی شود پایه‌های علمی امریکا را که همیشه از کشورهای دیگر و دانشمندان آنها وام گرفته است سست خواهد کرد.

درخشش غیرقابل انکار ایرانی‌ها

اینک جهان معترف است که دانشمندان جوان و سختکوش ایرانی در بسیاری از شاخه‌های علمی به اکتشافاتی رسیده‌اند که همتاهایشان به‌رغم بهره‌گیری از امکانات و مزایای بیشتر از لمس و کشف آن بازمانده‌اند. با این اوصاف بدیهی است که امواج مخالفت‌های داخلی در امریکا در ضدیت با حکم ترامپ شدت گرفته باشد و حتی اگر حکم ترامپ از تعلیق خارج و دوباره اجرایی شود، مخالفان داخلی در امریکا امیدوارند اقدامات دو هفته اخیرشان مانع از اجرا و استمرار در شکل‌گیری اهداف غریب ترامپ شود. در همین راستا هفته پیش هزاران دانشجوی آکادمیک و محصلان رشته کارشناسی ارشد و حتی دانشمندان برجسته‌ای که شماری از آنها تا یک قدمی تصاحب جایزه نوبل پیش رفته‌اند در سطح امریکا به تظاهرات علیه ترامپ و حکم اخیر وی پرداختند و خواستار لغو هر چه سریع‌تر و قطعی و دائمی آن شدند تا روند ورود علم روز به امریکا و استفاده دانش‌پژوهان این کشور از برترین کشف‌های سایر کشورها متوقف نشود.

همچنین جین گولبک از دانشگاه مریلند اقدام به‌راه‌اندازی یک شبکه اینترنتی کرده که هدف و وظیفه آن حمایت از دانشمندان «منع ورود شده» به امریکا و هموارسازی راه این ورود است. البته راه ورود این‌گونه دانشمندان به امریکا براساس مخالفت «آن دانلی» قاضی ایالتی و سپس تأیید و تحکیم آن توسط سه قاضی مشابه دیگر در روزهای اخیر باز و آزاد بوده است و هر اقدامی که پس از آن انجام شده با این یقین بوده که کاخ‌سفید دیر یا زود حکم این قاضی‌ها را لغو و محدودیت مورد بحث را از نو برقرار خواهد کرد و برای آن زمان باید سلاح‌های اداری قوی‌تری را برای ادامه ورود دانشمندان جوان سایر کشورها به خاک امریکا فراهم آورد.

اهدافی مشترک

سعید مهربان دانشجوی دیگر ایرانی که مدرک PHD دارد و در سازمان مطالعات نخبه رایانه‌ای در امریکا مشغول تحصیل و فناوری و مبادله‌های اطلاعاتی با همتاهای خارجی خود است، می‌گوید: بسیاری از همتاهای من که خواهان کامل‌سازی مدارج عالی خود در امریکا و تشریک مساعی و مبادله تجربیات خود با دانش‌پژوهان خارجی هستند اینک در سر حکم عجیب ترامپ متوقف مانده‌اند و نمی‌توانند به خواسته‌های خود برسند. در این زمینه خاص خواسته‌های امریکا و سایر کشورهای غربی با اهداف ما چندان فرقی ندارد و همگی در یک مسیر و در راه رشد علم حرکت می‌کنیم و اگر این مسائل به ترامپ تفهیم و جلوی بی‌سیاستی‌های او گرفته شود به سود همگان خواهد بود.

جاش پلاتکین از دانشگاه پنسیلوانیا در تأیید اظهارات فوق می‌گوید: اینجا بحث از میان رفتن بنیان‌ها و انگارهای علمی مهم در میان است اما فقط راجع به افراد و تک سلایق و تک دانشمندان صحبت نمی‌کنیم. این یک پروسه علمی جمعی و یک روند پیشرفت گروهی است که بر اثر حکم غیرکارشناسانه ترامپ تخریب شده است. به عنوان مثال باید یادآور شوم که یکی از دوستان و همدوره‌ای‌های من که یک دانشمند یمنی است و اجازه رسمی و قانونی اقامت در امریکا را دارد، در یک سفر خارجی به سر می‌برد که ناگهان حکم ترامپ صادر شد و او پشت مرزها ماند. وی برای انتقال دائمی همسر و فرزندش به امریکا در حال چانه‌زنی با مقام‌های ذیربط در امریکا بود اما با وقفه‌ای که در این پروسه افتاده در بازگشت احتمالی به امریکا باید به نقطه صفر برگردد و همه چیز را از نو شروع کند و در آن صورت نمی‌توان اطمینان سابق را به موفقیت این پروسه داشت و امکان دارد که کار او در نقطه‌ای برای همیشه متوقف شود.

شرط پیشرفت

همه این محدودیت‌ها در حالی اعمال شده و توسط ترامپ بسط یافته که مسافرت‌های جهانی‌بخشی از پروسه مبادلات علمی و تقویت بنیادهای دانش در سطح جهان است و برای رسیدن به نقطه‌ای مشترک باید سفر کرد، فرهنگ سایر کشورها را دید و با دانشمندان سایر کشورها به مبادله دانش پرداخت. پلاتکین که پیشتر نامش آمد، می‌گوید: ترامپ قطعاً نمی‌داند که بسیاری از دانشمندان نخبه اسپانسرهای بین‌المللی دارند و هر روز با نقطه‌ای از جهان و با شماری از دانشمندان سایر کشورها در ارتباطند و در غیر این صورت کارشان پیش نمی‌رود.

وقتی شرط پیشرفت در این گونه کارها شرکت مستمر در کنفرانس‌های بین‌المللی و متعدد علمی است چطور توقع داریم که دانشمندان از ترس ممنوعیت ورود به امریکا از خاک این کشور خارج نشوند و به هیچ کشور دیگری نروند. اکثر آنها باید هر ماه حداقل یکبار به خارج بروند و به کارگروه‌های متفاوت در اقصی نقاط جهان بپیوندند اما اینک این بیم را دارند که در صورت خروج راهی برای بازگشت نیابند. این یک کج‌اندیشی اسفبار است و بیشتر از همه خود امریکا از این قطع بی‌موقع مبادلات و مناسبت‌های علمی ضرر می‌کند.