محتوای حمایت‌شده
پای ایکس (ضربدری) چیست؟ روش‌های درمان آن
پای ایکس یا پای ضربدری به مشکلی گفته می شود که در آن زانوها به سمت داخل چرخش پیدا کرده و مچ پاها از هم فاصله می گیرند. روش های درمان مختلفی برای پای ایکس وجود دارد که به جراحی و غیر جراحی تقسیم می شوند.
یکی از مشکلات و اختلالاتی که در پای بعضی افراد وجود دارد، پای ایکس یا ضربدری است. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که زانوها بیش از حد بهم بچسبند و قوزک پاها از هم فاصله بگیرند. پای ایکس در صورت شدید بودن می‌تواند مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند. ما در این متن همه چیز را درباره پای ضربدری و روش‌های درمان آن بررسی کرده‌ایم.
جهت مشاهده دیگر مصاحبه ها به پیج کلینیک ارتوپدی فنی آتل مراجعه نمایید.
زانوی ضربدری چیست؟
زانوی ضربدری یا پای ایکس وضعیتی است که در آن زانوها به سمت داخل متمایل میشوند، در حالی که مچ پاها از هم فاصله دارند. اگر فردی که دارای زانوهای است، ضربدری بایستد و زانوهایش را به هم بچسباند، فضای قابل توجهی بین مچ پاهایش وجود خواهد داشت. علل فیزیولوژیک، ژنتیک، نرمی استخوان (راشیتیسم)، آسیب یا عفونت، چاقی، آرتروز و بیماری‌های استخوانی از عوامل ایجاد کننده زانوی ضربدری هستند. در موارد شدید، ممکن است فرد هنگام راه رفتن دچار مشکل شود یا لنگ بزند. همچنین زانوی ضربدری می‌تواند باعث فشار نامناسب بر مفصل زانو و ایجاد درد شود.
علت بروز زانوی ضربدری چیست؟
در زیر علل بروز زانوی ضربدری (والگوس زانو) بررسی شده است. با دانستن علت این مشکل، درمان آن ساده‌تر خواهد بود.
رشد طبیعی کودکان (زانوی ضربدری فیزیولوژیک)
این شایع‌ترین علت در بین کودکان است. نوزادان معمولاً با پاهای پرانتزی به دنیا می‌آیند. در حدود ۱۸ ماهگی، این وضعیت شروع به اصلاح شدن می‌کند و به سمت صاف شدن پیش می‌رود. حدود ۳ تا ۶ سالگی، بسیاری از کودکان به طور موقت دچار زانوی ضربدری میشوند. سپس، با ادامه رشد، زانوها به تدریج صاف‌تر میشوند و تا سنین نوجوانی به وضعیت طبیعی خود بازمی‌گردند. این تغییرات در رشد طبیعی استخوان‌ها و مفاصل است و معمولاً جای نگرانی ندارد، مگر اینکه شدید باشد یا برای مدت طولانی باقی بماند.
عوامل ژنتیکی و ارثی
مانند بسیاری از ویژگی‌های دیگر بدن، استعداد ابتلا به زانوی ضربدری می‌تواند از والدین به فرزندان به ارث برسد. اگر در خانواده سابقه زانوی ضربدری وجود داشته باشد، احتمال بروز آن در نسل‌های بعدی نیز بیشتر است.
بیماری‌های متابولیک استخوان
بیماری نرمی استخوان بیشتر در کودکان رخ می‌دهد و ناشی از کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفات است. وقتی کمبود این مواد وجود دارد، استخوان‌ها نرم و ضعیف میشوند و تحت تأثیر وزن بدن و عضلات، شروع به تغییر شکل میکنند که می‌تواند منجر به انحناهایی مانند پای پرانتزی یا زانوی ضربدری شود. بیماری استخوان شکننده هم که یک اختلال ژنتیکی نادر است، باعث شکننده شدن استخوان‌ها می‌شود و می‌تواند منجر به دفورمیتی‌های استخوانی از جمله زانوی ضربدری گردد.
آسیب‌های استخوانی
صفحات رشد، نواحی غضروفی در انتهای استخوان‌های بلند هستند که مسئول رشد طولی استخوان‌ها میباشند. اگر این صفحات در ناحیه زانو (استخوان ران یا ساق) آسیب ببینند (مثلاً در اثر ضربه، شکستگی یا عفونت)، ممکن است رشد یک طرف زانو متوقف یا کند شود، در حالی که طرف دیگر به رشد ادامه می‌دهد. این عدم تعادل در رشد می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید زانوی ضربدری شود.
عوامل مربوط به مفاصل
با فرسایش غضروف در قسمت داخلی زانو یا همان آرتروز، زانو تمایل پیدا می‌کند که به سمت خارج باز شود و در نتیجه، قسمت داخلی زانو (بین زانوها) به هم نزدیک‌تر شده و ظاهر زانوی ضربدری ایجاد می‌شود. بیماری‌های التهابی مفاصل (مانند آرتریت روماتوئید) هم می‌توانند باعث التهاب و آسیب به غضروف و رباط‌های زانو شوند و به مرور زمان منجر به تغییر شکل مفصل و ایجاد زانوی ضربدری گردند. علاوه بر این شل بودن یا آسیب‌دیدگی رباط‌های داخلی زانو می‌تواند باعث ناپایداری مفصل شده و به مرور زمان به تغییر شکل آن کمک کند.
چاقی
اضافه وزن، فشار قابل توجهی را به مفاصل تحمل‌کننده وزن مانند زانوها وارد می‌کند. این فشار اضافی می‌تواند باعث تسریع فرسایش غضروف، به خصوص در قسمت‌های خاصی از مفصل زانو شود و به تدریج به ایجاد یا تشدید زانوی ضربدری کمک کند.
فلج مغزی و سایر اختلالات عصبی-عضلانی
در این شرایط، عدم تعادل در تون عضلانی و اسپاسم عضلات اطراف لگن و زانو می‌تواند باعث کشیدگی یا فشار نامناسب بر استخوان‌ها و مفاصل شده و به ایجاد دفورمیتی‌هایی مانند زانوی ضربدری منجر شود.
بیماری بلانت
این بیماری یک اختلال رشدی است که باعث ناهنجاری در صفحه رشد استخوان ساق پا (در قسمت داخلی) می‌شود و منجر به ایجاد انحنای شدید در ناحیه زانو (معمولاً پای پرانتزی شدید که می‌تواند به سمت زانوی ضربدری متمایل شود) می‌گردد. این بیماری در نوزادان و کودکان خردسال شایع‌تر است.
علائم داشتن زانوی ضربدری چیست؟
علائم زانوی ضربدری می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند و بسته به علت و شدت انحنا، متفاوت ظاهر شوند. اما به طور کلی، رایج‌ترین علائم عبارتند از:
- ظاهر مشخص پاها (نزدیک شدن زانوها به هم و فاصله گرفتن مچ پاها)
- درد در ناحیه زانو، کشکک زانو و مچ پا یا لگن
- مشکلات در راه رفتن (لنگیدن یا راه رفتن غیرطبیعی و احساس ناپایداری در زانو)
- تغییرات بیومکانیکی (چرخش داخلی استخوان ران و صاف شدن قوس کف پا)
جهت مشاهده دیگر مصاحبه ها به پیج کلینیک ارتوپدی فنی آتل مراجعه نمایید.
روش‌های درمان زانوی ایکس یا ضربدری
روش‌های درمانی برای زانوی ضربدری یا ایکس بسته به علت، شدت انحنا، سن فرد و وجود درد یا محدودیت عملکردی، متفاوت خواهند بود. در اینجا مروری بر رویکردهای درمانی مختلف آورده شده است:
رویکردهای غیرجراحی (برای موارد خفیف تا متوسط و یا در کودکان در حال رشد)
همانطور که گفتیم، زانوی ضربدری خفیف در کودکان بین ۳ تا ۶ سالگی شایع است و معمولاً خودبه‌خود اصلاح می‌شود. در این موارد، نیازی به درمان خاصی نیست و پزشک صرفاً وضعیت را پیگیری می‌کند.
کاهش وزن
اگر چاقی یکی از عوامل اصلی باشد، کاهش وزن می‌تواند فشار وارده بر مفصل زانو را به میزان قابل توجهی کم کند و از پیشرفت مشکل یا کاهش درد جلوگیری نماید.
فیزیوتراپی
این بخش بسیار مهمی از درمان است و شامل تمرینات تقویتی و کششی برای عضلات اطراف زانو، لگن و مچ پا می‌شود. هدف اصلی فیزیوتراپی تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ، عضلات سرینی (گلوتئال) و عضلات داخلی ران، بهبود انعطاف‌پذیری، اصلاح الگوی راه رفتن و حرکتی و آموزش وضعیت صحیح بدن است.
بریس‌ها و ارتزها
در برخی موارد، استفاده از بریس‌های مخصوص که به اصلاح زاویه زانو کمک میکنند، توصیه می‌شود. این بریس‌ها معمولاً فشار را از روی قسمت داخلی مفصل زانو برداشته و به قسمت خارجی منتقل میکنند. کفی‌های سفارشی یا آماده که در کفش قرار می‌گیرند هم می‌توانند به اصلاح وضعیت قوس کف پا و توزیع بهتر وزن کمک کنند.
دارو درمانی
برای کنترل درد، ممکن است داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) تجویز شوند. همچنین در صورت تشخیص کمبود ویتامین D یا کلسیم (مانند راشیتیسم)، مصرف مکمل‌ها ضروری است.
رویکردهای جراحی (برای موارد شدید، مقاوم به درمان یا در بزرگسالان)
جراحی زمانی در نظر گرفته می‌شود که انحنا شدید باشد، باعث درد قابل توجه شود، به فعالیت‌های روزمره فرد اختلال وارد کند، یا به درمان‌های غیرجراحی پاسخ ندهد. استئوتومی، اپی‌فیزیودزیا مهار صفحه رشد و تعویض مفصل زانو روش‌های جراحی برای درمان پای ضربدری هستند.
سوالات متداول
اگر درباره زانوی ضربدری یا پای ایکس سوالی در ذهن دارید که در متن به آن پاسخ داده نشد، این بخش به مهمترین سوالات در این باره پاسخ می‌دهد:
انتخاب روش درمان پای ضربدری به چه عواملی بستگی دارد؟
سن بیمار یک عامل مهم در این باره است. رویکرد درمانی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان کاملاً متفاوت است. شدت انحنا، علت اصلی پای ضربدری و وجود بیماری های زمینه ای در انتخاب روش درمانی موثر هستند.
آیا درمان پای ضربدری قطعی و دائمی است؟
پای ضربدری فیزیولوژیک در کودکان در اکثر قریب به اتفاق موارد خودبه‌خود با رشد کودک اصلاح می‌شود. اگر کمبود ویتامین D و کلسیم به درستی و به موقع درمان شود، در بسیاری از موارد، استخوان‌ها به حالت طبیعی باز می‌گردند و اصلاح کامل اتفاق می‌افتد. در پای ایکس ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای یا آسیب موفقیت درمان و دائمی بودن آن به میزان پاسخ به درمان بیماری زمینه‌ای یا موفقیت جراحی‌های اصلاحی بستگی دارد.
چطور می توان از بروز پای ضربدری پیشگیری کرد؟
پیشگیری از پای ضربدری به خصوص در دوران کودکی و نوجوانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اگرچه برخی از عوامل ژنتیکی یا بیماری‌های خاص ممکن است کاملاً قابل پیشگیری نباشند. تغذیه سالم و کافی، به خصوص در دوران رشد، حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی منظم و صحیح، بررسی‌های منظم پزشکی در کودکان، مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای و پرهیز از آسیب‌های زانو در این مورد بسیار مهم است.
عوارض عدم درمان پای ضربدری چیست؟
اگر پای ضربدری درمان نشود، به خصوص اگر شدید باشد یا از نوع فیزیولوژیک نباشد که خودبه‌خود بهبود یابد، می‌تواند منجر به عوارض متعددی در طول زمان شود. درد مزمن، آرتروز زودرس، مشکلات راه رفتن و اختلال در عملکرد، درد لگن و کمر، کاهش کیفیت زندگی و بدشکلی دائمی از عوارض این مشکل به شمار می‌روند.
معرفی کلینیک:
ما در کلینیک آتل با حضور پزشکان متخصص ومتبحر ، و بهره گیری از آخرین تکنولوژی روز جهانی در حوزه ارتوپدی فنی همچون:
دستگاه های ارزیابی پوسچرال، اسکنر ستون فقرات و اسکن کف
راهکار درمانی را در پیش گرفته ایم که به این ترتیب درمان غیر جراحی مطمئن را در رفع انحراف عضو یا عیوب حرکتی به شما عزیزان هدیه دهیم.
از زانوی پرانتزی یا ضربدری، تا اسکولیوز و صافی کف پا، همگی جز بیماری های ست که در کلینیک ارتوپدی فنی آتل بااستفاده از دستگاه های پیشرفته تشخیصی همچون فوت اسکن، اسکن فشاری یا اسکن نوری که همگی از آخرین مدل های روز جهان و کاملا بدون اشعه های مضر برای سلامتی بدن میباشند بسادگی تشخیص وتعیین میزان انحراف داده میشوند و با انتخاب راهکار درمانی غیرجراحی توسط متخصص ارتوتیست کلینیک اصلاح و درمان میشوند.
امروز مفتخریم که از دهها مراجع روزانه که با عیوب حرکتی بویژه زانوی پرانتزی و ضربدری در سنین مختلف (از کودک خردسال تا خانم و آقای۸۰ ساله) به کلینیک ارتوپدی فنی آتل برای درمان مراجعه میکنند،
توانسته ایم موفقیت درمان و اصلاح بیش از۹۵٪ ی را بدست آوریم.
صدها مصاحبه از رضایتمندی مراجعین کلینیک آتل را میتوانید در پیج اینستاگرام یا تلگرام ما مشاهده نمایید و شما نیز با اطمینان خاطر از امکان اصلاح و درمان غیرجراحی عیوب حرکتی خود در کلینیک ارتوپدی فنی آتل اقدام نمایید.
پیشاپیش بدلیل تعداد بالای مراجعین کلینیک از صبوری شما عزیزان در رزرو نوبت سپاسگزاریم؛ همکاران ما درکلینیک درصورت حاد بودن مشکل شما در تعیین نوبت ویزیت زودتر همکاری لازم را با شما بعمل خواهند آورد.
مدیرسایت و تولید محتوای کلینیک آتل: بهمن پناهی نیکو
جهت مشاوره و رزرو نوبت با کلینیک کلیک کنید.
ارسال نظر