دولت چند میلیارد دلار یارانه داده است؟

تا كنون پنجاه و پنج مرحله يارانه ۴۵هزار و ۵۰۰ توماني به هر ايراني واریز شده است . بررسی ها نشان می دهد با احتساب این مرحله میزان توزیع یارانه نقدی به ۸۵ میلیارد دلار بالغ خواهد شد.

به اين ترتيب هر ايراني از ابتداي اجراي اين طرح تا كنون ۲ ميليون و ۴۵۷ هزار تومان در قالب يارانه از دولت دريافت كرده است . با احتساب یارانه شهریور دریافتی هر ایرانی به ۲ میلیون و ۵۰۲ هزار و ۵۰۰ تومان می رسد. با در نظر گرفتن متوسط نرخ دلار در ۵ سال گذشته ، يعني از ابتداي اجراي هدفمندي يارانه ها تا كنون دريافتي هر ايراني بالغ بر ۱۱۰۷ دلار مي شود .

این رقم با توجه به متوسط قیمت دلار در ۵ سال گذشته حاصل شده است . بر اساس اين گزارش بيش از ۱۹۰ هزار ميليارد تومان در قالب يارانه نقدي از آذر ماه سال ۱۳۸۹ تا كنون توزيع شده است .شهریور ماه نیز چیزی در حدود ۳ هزار و سیصد میلیارد تومان در قالب هدفمندی یارانه ها میان مردم توزیع شد .

به موجب ارزیابی های صورت گرفته متوسط قیمت دلار در ۵ سال گذشته در حدود ۲۲۶۰ تومان بوده است . بیش از ۱۹۳ هزار میلیارد تومانی که در ۵ سال گذشته توزیع شده است با ۸۵ میلیارد دلار در این دوره زمانی برابری می کند.

ايران در شرايطي به استقبال پنجمين سالگرد اجراي قانون هدفمندي يارانه ها مي رود كه پيش از اين قرار بود اين طرح ظرف ۵ سال به پايان برسد اما اظهارات مقامات دولتي حكايت از تداوم اجراي اين طرح در قالب برنامه ششم توسعه دارد .بسیاری از اهداف پیش بینی شده در قانون هدفمندی یارانه ها به دلیل سنگینی کفه پرداخت نقدی محقق نشده است .

تزریق این میزان نقدینگی به جامعه در سال های مذکور سبب شد تورم بالای ۳۵ درصد نیز خودنمایی کند . هر چند دولت یازدهم با اتخاذ تدابیری توانست نرخ تورم را به محدوده ۱۵ درصدی بکشاند اما باز سنگین توزیع ماهانه بیش از یک میلیارد دلار پول نقد میان مردم اقتصاد را از چالاکی دور کرده است.

بر اساس اين گزارش در شرايطي مردم نزدیک به ۸۵ ميليارد دلار پول نقد از دولت دريافت كردند كه ظرف سه سال اخير بحران اقتصاد ايران كمبود نقدينگي و اعتبارات ، به دليل كاهش قابل توجه درآمدهاي نفتي در اثر تشديد تحريم هاست .

بسیاری از کارشناسان معتقدند این حجم از نقدینگی که بی هدف میان ۷۶ میلیون ایرانی توزیع می شود ، هنوز تاثیرات مخرب خود را به طور کامل نشان نداده است . آنها معتقدند که این نقدینگی مانند سیلی ویرانگر به هر بخش از اقتصاد ایران سرازیر شود ، خرابی های فراوانی به بار خواهد اورد .

تجربه سرازیر شدن بخشی از این نقدینگی به بازار طلا و سکه در سال ۹۰ تا اولین ماه های سال ۹۲ سبب شد قیمت سکه تا بالاتر از یک میلیون و پانصد هزار تومان نیز افزایش پیدا کند . در برهه ای از زمان ،تاثیرات روانی اجرای این طرح، قیمت مسکن را نیز با شیب تندی افزایش داد. از سوی دیگر باید در نظر داشت عدم تزریق این اعتبار به بخش های مولد و مهم اقتصادی از جمله تولید و صنعت زمینه ساز آسیب های جدی به اقتصاد ، از جمله ناتوانی در افزایش اشتغال، تولید و ... شده است .

در حالی که درآمدهای نفتی ایران در سال های اخیر کاهشی قابل توجه را تجربه کرده است و درآمد نفتی سال ۹۳ به یک ششم درآمدهای نفتی در سال ۱۳۹۰ رسیده است، دولت مجبور است هر ماهه برای اجرایی کردن قانون هدفمندی یارانه ها نسبت به توزیع بیش از یک میلیارد دلار پول نقد در میان مردم اقدام نماید .

بررسی ها نشان می دهد میزان اعتبارات توزیعی در این دوره زمانی برابر با متوسط ۱۶ میلیارد دلار در سال بوده است .ایران از ابتدای سال ۱۳۸۹ تا پایان سال ۱۳۹۳ حدود ۲۹۴ میلیارد دلار درآمد نفتی به دست آورده است . به این ترتیب در این دوره زمانی یک سوم درآمدهای نفتی میان مردم توزیع شده است .

درآمد ۱۱۸ میلیارد دلاری نفت در سال ۱۳۹۰ به حدود ۲۱ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۳ کاهش یافته است؛ اما رقم یارانه ها در این دوره زمانی همچنان ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان باقی مانده است . مسعود نیلی در ابتدای کار دولت یازدهم ارزش واقعی یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی را چیزی در حدود ۱۹ هزار تومان اعلام کرد .

با احتساب نرخ تورم در دو سال گذشته ارزش واقعی این یارانه از رقم ۱۹ هزار تومان نیز کمتر شده است . دولت در سال ۱۳۹۳ با اعلام فراوخوانی از مردم خواست از دریافت یارانه انصراف دهند اما این طرح تنها با استقبال دو میلیون و چهارصد هزار نفر از مردم روبرو شد و در عمل جامعه یاران یارانه بگیر باقی ماند . دولت در راستای اجرای مصوبه مجلس لازم است امسال ۶ میلیون نفر از تعداد یارانه بگیران بکاهد که این طرح با اعتراضات برخی از حذف شدگان روبرو است.