دیسک کمر چیست؟ علائم، علل و روش‌های درمان

بیماری‌های مرتبط با دیسک کمر از مشکلات شایع در بین افراد محسوب می‌شوند که می‌توانند درد و ناتوانی را برای آنها به همراه داشته باشند. تحت فشار بودن دیسک، پارگی و یا بیرون زدگی دیسک کمر، که ساختاری غضروفی در بین مهره‌های ستون فقرات است، موجب می‌شود که بیمار درد فراوانی را تحمل کند و به فکر درمان مشکل خود باشد.

 

 برای ارتباط مستقیم با دکتر کارن باوند - متخصص جراحی مغز و ستون فقرات

همین حالا تماس بگیرید.

۰۹۱۰۲۰۹۳۳۰۱

 

دیسک کمر چیست؟

 

دیسک کمر، که به عنوان دیسک بین‌مهره‌ای نیز شناخته می‌شود، یک ساختار مهم در عمود فقرات است که به عنوان بالشتک بین مهره‌ها عمل می‌کند. این دیسک‌ها از دو قسمت تشکیل شده‌اند: هسته ژلاتینی داخلی و دیواره‌ی سخت خارجی. دیسک‌ها به جذب شوک‌ها و فشارهای ناشی از حرکات مختلف کمک کرده و موجب انعطاف‌پذیری ستون فقرات می‌شوند. با این حال، عواملی چون پیری، آسیب، یا فشار زیاد می‌توانند باعث تخریب یا بیرون‌زدگی دیسک شوند، که به عنوان "فتق دیسک" شناخته می‌شود. این شرایط می‌تواند منجر به درد، بی‌حسی و ضعف در ناحیه کمر و پاها شود.

انواع دیسک کمر

همانطور که گفته شد همه افراد به دلیل نوع ساختار ستون فقرات دیسک کمر دارند اما بیماری که اصطلاحا به آن دیسک کمر گفته می‌شود بر اثر فشار به این بخش حساس از بدن است که درد شدیدی را به بیمار تحمیل می‌کند. درد ناشی از فشار بر دیسک کمر انواع مختلفی دارد که در ادامه مرور می‌کنیم:

فتق دیسک

 وقتی تمام شانزده لایه حلقه دیسک پاره شود و هسته دیسک از داخل مشخص شود بیمار دچار پارگی یا فتق دیسک شده است. فتق دیسک به حالتی اشاره دارد که در آن بخشی از هسته داخلی دیسک به سمت لایه‌های خارجی آن فشار وارد می‌کند. این پورنه معیوب می‌تواند به دلیل فرسودگی یا آسیب‌های فیزیکی ایجاد شود و به عصب‌های نزدیک فشار وارد کند. فتق دیسک معمولاً باعث درد شدید در ناحیه کمر و پاها می‌شود و ممکن است با علائم عصبی همراه شود.

برجستگی دیسک

این حالت زمانی به وجود می‌آید شکاف‌های به وجود آمده گشاد شده و هسته دیسک از داخل حلقه خارج شود در حالی که چند لایه از حلقه دیسک هنوز پاره نشده و سبب برجستگی دیسک به شکل برجستگی تایر اتوموبیل می‌شود. برجستگی دیسک به حالتی گفته می‌شود که در آن دیسک به صورت یکنواخت به سمت خارج برجسته می‌شود، اما لایه خارجی آن هنوز دست نخورده است. این وضعیت معمولاً بدون درد و علائم خاصی است، اما در برخی موارد ممکن است فشار بر روی اعصاب نزدیک ایجاد کند.

نازک شدن دیسک

این مشکل با بالا رفتن سن ایجاد می‌شود که هسته به طور طبیعی مقداری از آب خود را از دست می‌دهد. همین امر موجب نازکتر شدن دیسک‌ها شده که نمی‌توانند مانند قبل ضربه‌ها را جذب کنند. نازک شدن دیسک به کاهش حجم و آب دیسک‌ها اشاره دارد که به دلیل فرسودگی طبیعی یا عوامل دیگری مانند عدم فعالیت بدنی یا تغذیه نامناسب ایجاد می‌شود. این حالت می‌تواند منجر به کاهش خاصیت ضربه‌گیری دیسک و ایجاد درد در ناحیه کمر شود.

جدا شدن دیسک

قطعه‌ای از هسته که از داخل حلقه بیرون آمده و کاملاً جدا به صورت قطعه آزاد در ستون فقرات قرار می‌گیرد. در صورتی که حلقه در این حالت قرار گیرد به آن  sequestered یا free fragment می گویند. جدا شدن دیسک معمولاً به حالتی اشاره دارد که در آن دیسک به طور کامل از محل خود جدا می‌شود. این وضعیت نادر است و معمولاً به دلیل آسیب‌های شدید یا تصادفات شدید اتفاق می‌افتد. جدا شدن دیسک می‌تواند فشار زیادی بر روی ساختارهای عصبی نزدیک قرار دهد و نیاز به مداخله جراحی فوری داشته باشد.

دیسک کمر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بیماری‌های دیسک کمر با معاینات فیزیکی و همینطور عکس رادیولوژی، ام آر آی و سی تی اسکن تشخیص داده می‌شوند. این روش‌های تشخیصی در زیر توضیح داده شده‌اند:

معاینه فیزیکی

معاینه فیزیکی شامل روش‌هایی مانند تست حرکاتی، سنجش قدرت عضلات، تست رفلکس، خم کردن و چرخاندن گردن به طرفین، بلند کردن پا  و...  است. پزشک حس‌هایی مثل سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی را در نواحی مختلف بدن بررسی می‌کند یا از شما می‌خواهد حرکات خاصی را انجام دهید تا میزان دامنه حرکتی و درد شما را ارزیابی کند.

 اشعه ایکس (رادیوگرافی)

در این روش، با استفاده از پرتو‌های انرژی الکترومغناطیسی، از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها تصاویری ضبط می‌شود. این نوع تصویر برداری می‌تواند به شناسایی مشکلات ظاهری در استخوان‌ها، شکستگی‌ها، و وضعیت کلی ستون فقرات کمک کند، اما نمی‌تواند به طور مستقیم دیسک‌ها را نشان دهد.

 تصویربرداری رزونانس (MRI)

MRI با استفاده از فرکانس‌های رادیویی،  می‌تواند ناهنجاری مفاصل، رباط‌ها، ستون فقرات و غیره را تشخیص دهد. ام آر آی دقیق‌ترین روش برای مشاهده دیسک‌ها، نواحی تحت فشار و آسیب‌های مرتبط است و می‌تواند مشکلاتی مانند فتق دیسک، برجستگی یا تغییرات دژنراتیو را به وضوح نشان دهد.

میلوگرام

میلوگرام (Myelogram) نوعی تصویربرداری برای ارزیابی ناحیه نخاع و مجاور آن در مشکلاتی مانند دیسک کمر است. در این روش، ماده‌ای به کانال نخاعی تزریق می‌شود که با استفاده از آن می‌توان از کانال نخاعی عکس گرفت. با گرفتن عکس از ساختار نخاع، ناهنجاری‌های ستون فقرات مانند دیسک کمر تشخیص داده می‌شوند. 

اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی اسکن)

در این روش تصویربرداری، جزئیات ستون فقرات و ساختار‌های بدن به خوبی ثبت می‌شوند. پزشک با انجام سی تی اسکن قادر است که تصاویر دقیقی از استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و سایر اندام‌های بدن را مشاهده کند. در مواردی که MRI قابل انجام نباشد، سی تی اسکن می‌تواند به شناسایی مشکلات ساختاری مانند تنگی کانال نخاعی کمک کند.

عوارض دیسک کمر

 

در صورت عدم درمان مناسب، بیماری دیسک کمر می‌تواند منجر به عوارض جدی و تأثیرگذار بر کیفیت زندگی فرد شود. شناخت این عوارض به افراد کمک می‌کند تا به سرعت اقدامات لازم را انجام دهند.

 فتق دیسک

یکی از عوارض رایج دیسک کمر، فتق دیسک است که در آن دیسک از محل خود جابجا می‌شود. این وضعیت می‌تواند به فشردگی عصب‌ها و بروز مشکلات حرکتی منجر شود.

 سندرم دم اسب

این عارضه نادر اما جدی شامل فشار بر روی عصب‌های انتهایی نخاع است. علائم شامل ضعف شدید، بی‌حسی در ناحیه زیر کمر و مشکلات در کنترل مثانه و روده است.

 کند شدن حرکات

کاهش انعطاف‌پذیری و استعداد بدن برای حرکت می‌تواند ناشی از دیسک کمر باشد. این وضعیت می‌تواند به کاهش کیفیت زندگی و فعالیت‌های روزمره منجر شود.

 درد مزمن

بسیاری از افراد مبتلا به دیسک کمر با درد مزمن دست و پنجه نرم می‌کنند. این درد ممکن است بعد از درمان اولیه نیز ادامه یابد و به بهبود کیفیت زندگی آسیب بزند.

درمان‌های جراحی

در برخی موارد، درمان‌های غیردرسی کافی نخواهد بود و ممکن است نیاز به جراحی باشد. این می‌تواند منجر به عوارض جانبی و تغییرات دائمی در بدن شود.

 

درمان دیسک کمر

امروزه از روش‌های مختلف برای درمان دیسک کمر استفاده می‌شود. با توجه به خفیف یا شدید بودن علائم و دیسک کمر، روش‌های درمانی تعیین می‌شوند. از روش‌های درمان عارضه دیسک کمر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

حرکات ورزشی

حرکات ورزشی استانداردی وجود دراند که مناسب درمان دردناشی از دیسک کمر طراحی شده‌اند. ورزش‌هایی مثل: 

• حرکات کششی نشسته با صندلی

• کشش همسترینگ با حوله
• کشش زانو به سمت قفسه سینه
• حرکت پل
• کشش عضله پیریفورمیس
• فشردن شکم به سمت زمین

تزریق استروئید

 یکی از روش‌های درمان دیسک کمر، تزریق استروئید است. در این روش، ماده استروئید به ناحیه دارای التهاب تزریق می‌شود. تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند التهاب و ورم عضلات را کاهش دهد. بیمارانی که علائم دیسک کمر مانند درد شدید عضلات را تجربه می‌کنند، باید این ماده را تزریق کنند. تزریق استروئید در کاهش درد ناشی از دیسک کمر نقش مؤثری دارد.

 روش فیزیوتراپی

 یکی دیگر از روش‌های کاربردی برای درمان دیسک کمر، فیزیوتراپی است. در این روش درمانی، فیزیوتراپ، تکنیک‌های راه رفتن، نشستن و بلند شدن صحیح را به بیمار آموزش خواهد شد. به علاوه، فیزیوتراپ برای بیمار برنامه تمرینی مشخص می‌کند تا بیمار با انجام تمرینات بتواند عضلات پا را تقویت کند. در واقع، پزشک در روش فیزیوتراپی با استفاده از تکنیک­های ورزشی مخصوص، عارضه دیسک کمر را برطرف می­کند.

درمان دارویی

 گاهی اوقات، بیمار مراحل اولیه دیسک کمر را تجربه می‌کند. در این مواقع، علائم بسیار خفیف هستند. علائم خفیف دیسک کمر را می‌توان به مصرف دارو‌ها تسکین داد. از دارو‌های موردنیاز برای درمان دیسک کمر می‌توان به دیکلوفناک، ناپروکسن، گاباپنتین و پرگابالین اشاره کرد. ایبوپروفن و آسپرین جزو داروهای ضدالتهابی هستند که برای تسکین درد و علائم دیسک مورد استفاده قرار می­گیرند.

روش جراحی

 آخرین روش برای درمان دیسک کمر، جراحی است. در صورتی که دارو درمانی، فیزیوتراپی و تزریق استروئید اثربخش نباشد، پزشک روش جراحی را به بیمار پیشنهاد می‌دهد. از روش‌های جراحی دیسک کمر می‌توان به دیسککتومی و لامینکتومی اشاره کرد. نوع روش جراحی با توجه به شرایط بیمار و شدت دیسک کمر انتخاب می‌شود.

 

 

نحوه پیشگیری از دیسک کمر

 

پیشگیری از دیسک کمر اهمیت زیادی دارد و می‌تواند به کاهش احتمال بروز این بیماری کمک کند. با رعایت برخی نکات و دستورالعمل‌های ساده، می‌توان سلامت کمر را حفظ کرد.

حفظ وزن سالم

حفظ وزن سالم به کاهش فشار بر روی دیسک‌های کمر کمک می‌کند. رژیم غذایی متوازن و فعالیت منظم ورزشی می‌تواند به کنترل وزن بدن کمک کند.

تقویت عضلات کمر و شکم

تمرینات تقویتی برای عضلات کمر و شکم می‌تواند به حمایت از ساختارهای ستون فقرات کمک کند. ورزش‌هایی مانند پیلاتس و یوگا به بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری کمک می‌کنند.

حفظ وضعیت صحیح بدن

حفظ وضعیت صحیح بدن در زمان نشستن، ایستادن و بلند کردن اشیاء می‌تواند فشار بر روی دیسک‌ها را کاهش دهد. قرارگیری صحیح به جلوگیری از آسیب‌دیدگی کمک می‌کند.

جلوگیری از حرکات ناگهانی

اجتناب از حرکات ناگهانی و ناگهانی به کاهش خطر آسیب دیسک کمر کمک می‌کند. هنگام بلند کردن اشیاء از قوای عضلانی مناسب استفاده کنید و بدن را به شکل صحیح حرکت دهید.

مشاوره منظم با پزشک

مشاوره منظم با پزشک و دندان‌پزشک می‌تواند به شناسایی مشکلات زودهنگام و پیشگیری از دیسک کمر کمک کند. معاینات دوره‌ای می‌تواند مفید باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟

در صورتی که طی مدتی به صورت مستمر، طیف محدود تا شدیدی از درد را در ستون فقرات خود تجربه کردید و بلند کردن اجسام، راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله، رانندگی، نشستن، ایستادن و در مواردی خوابیدن برای‌تان با مشکل همراه بود، بهتر است هر چه سریع‌تر به متخصص ارتوپد یا مغز و اعصاب مراجعه کنید. اگر درد کمر پس از چند هفته درمان‌های خانگی مانند استراحت، کمپرس گرم و سرد و مصرف داروهای مسکن  بهبود نیافت باید حتما به پزشک مراجعه کرد. درمان دیسک کمر، بسته به شدت علائم، می‌تواند شامل استراحت، فیزیوتراپی، دارو درمانی و جراحی باشد.

سوالات متداول

در این قسمت، قصد داریم تا به پاسخ برخی از مهم ترین و پرتکرارترین سوالات شما در این زمینه بپردازیم تا به خوبی با این موضوع آشنا شوید و دیگر هیچ گونه سوال و ابهامی در این رابطه برای شما باقی نماند:

آیا دیسک کمر می‌تواند به خودی خود بهبود یابد؟

بله، در بسیاری از موارد، دیسک کمر ممکن است تنها با استراحت و درمان‌های محافظه‌کارانه بهبود یابد. اما در موارد شدیدتر یا ادامه‌دار، مشاوره پزشکی ضروری است.

آیا ورزش کردن برای دیسک کمر مناسب است؟

ورزش‌های ملایم تقویتی و کششی می‌تواند مفید باشد، اما باید از انجام حرکات سنگین و شدید اجتناب کرد. بهتر است قبل از شروع ورزش‌ها با پزشک مشورت شود.

درمان‌های جراحی چه زمانی لازم است؟

درمان‌های جراحی برای دیسک کمر معمولاً زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های غیرجراحی کارساز نبوده و درد یا عوارض حرکتی شدید وجود داشته باشد.

تأثیر دیسک کمر بر زندگی روزمره چقدر است؟

دیسک کمر می‌تواند تأثیر جدی بر روی فعالیت‌های روزمره، کار و کیفیت زندگی فرد داشته باشد. درد و محدودیت حرکتی می‌تواند بر تمامی جنبه‌های زندگی تأثیر بگذارد.

سخن آخر

دیسک کمر، بیماری است که به طور معمول در افراد با سنین بالا رخ می‌دهد. اضافه وزن، ضربه و جراحت، افزایش سن و ضعف عضلات، جزو دلایل بروز دیسک کمر محسوب می­شوند. فردی که دیسک کمر دارد، احتمالاً برخی از علائم را تجربه می­کند. از علائم دیسک کمر می‌توان به بی‌حسی پا، ضعف عضلات، سوزن سوزن شدن پا، اسپاسم عضلات، درد ساق و تغییر در عملکرد مثانه اشاره کرد. پزشک برای تشخیص این عارضه از روش‌های سی تی اسکن، تصویربرداری رزونانس و اشعه ایکس استفاده می‌کند. در صورتی که علائم دیسک کمر در روند زندگی روزمره‌تان اختلال ایجاد کرده است، باید سریع‌تر برای درمان اقدام کنید.

دکتر کارن باوند

• فارغ‌التحصیل پزشکی عمومی و تخصص از دانشگاه علوم پزشکی ایران
• دارای بورد تخصصی
• جراحی‌های تومور‌های مغزی، آنوریسم و ضایعات عروقی مغزی، دیسک و تنگی کانال گردن و کمر و دفرمیتی‌های ستون فقرات

برای مشاوره و نوبت دهی فرم زیر را پر کنید.

همین حالا تماس بگیرید.

۰۹۱۰۲۰۹۳۳۰۱

رضایت مراجعین دکتر کارن باوند را از اینستاگرام ببینید.

@dr_karan_bavand

شنبه‌ها ساعت ۱۱ کلینیک بیمارستان مهراد

دوشنبه و چهارشنبه ساعت ۱۳:۰۰ کلینیک بیمارستان عرفان نیایش